شرق: به‌تازگی رئیس هیئت‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی سرزمین حرف های است که بیشتر از ۷۰ درصد مواد اولیه دارویی در سرزمین تشکیل می‌شود؛ «داروهای ایرانی از لحاظ اثربخشی با شبیه خارجی برابری دارند و باید دقت، حمایتو اندوخته‌گذاری به سمت تشکیل داخلی زیاد تر سوق داده شود».

بلوای تشکیل، واردات و از آن مهم‌تر افتدارو در سرزمین تازه نیست؛ دست‌کم در دو، سه سال تازه نمود و نمود بیشتری داشته و روزی نیست که جسته‌و‌گریخته در محافل خصوصی و حتی شبکه‌های اجتماعی حرفی از افتدارو نباشد. این نوشته زمان‌ها است که برای بیماران و پزشکان دردسرهای بسیاری درست کرده است؛ کمبودهایی که یکی، دو سال پیش ناباورانه حرف های شده می بود زیاد تر ناشی از به‌صرفه‌نبودن سود اقتصادی برای تولیدکنندگان است؛ آن‌هم در شرایطی که چند سالی است وزارت بهداشت، واردات تعداد بسیاری از داروها را ممنوع کرده می بود.

گرچه مسئولان دولتی از آماده‌بودن زیرساخت‌های تشکیل دارو در سرزمین می‌گویند اما آنچه در روی دیگر این سکه دیده می‌شود، هم چنان دست خالی بیماران در تهیه دارو است. از قیمت گران دارو تا اساسا نبودن برخی داروها در مراکز درمانی و داروخانه‌ها. فرامرز اختراعی، عضو هیئت‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی سرزمین روز دوشنبه در یک نشست خبری که در پژوهشکده گیاهان دارویی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، حرف های می بود: «ایران در منطقه به لحاظ زیرساخت‌های تهیه مواد اولیه دارویی و بسته‌بندی منحصر‌به‌فرد است و در این شرایط چرا باید داروی خارجی زیاد داخل شود. همه داروهای ژنریک آزمایش خواهد شد و از لحاظ کیفیت با داروهای خارجی برند برابری می‌کنند؛ این چنین مواد اولیه داروهای ضد سرطان در سرزمین تشکیل می‌شود. مواد دارویی به علت استراتژیک‌بودن و اهمیت آن در قسمت درمان باید مورد دقت قرار گیرد چون در دنیا ظرفیت‌های تشکیل مواد مؤثره دارویی وجود دارد که می‌توانیم با پشتیبانی شرکت‌های دانش‌بنیان و داروسازان این مواد را با کیفیت و قیمت پایین تشکیل کنیم و در بازارهای بین‌المللی رقابت داشته باشیم.

او پافشاری کرده می بود که قیمت فنی تشکیل مواد دارویی مؤثره در سرزمین ما در صنعت داروسازی باید مورد دقت قرار گیرد چون ویروس کرونا نشان داد مواد مؤثره دارویی در بهبود بیماری‌ها اثرگذار است و در این عرصه در بین کشورهای گوناگون خوش درخشیدیم».

آذر سال قبل هم او از افزایش تشکیل مواد مؤثره دارویی از ۴۳۰ قلم در دو سال تازه به ۵۲۱ قلم خبر داده و حرف های می بود: ۶۵۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی هر سال در حوزه مواد مؤثره دارویی در سرزمین داریم.

بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، حرف های است: «با وجود همه مشکلات و تحریم‌ها، ما ۹۹ درصد داروی مصرفی سرزمین را تشکیل می‌کنیم؛ یقیناً در عرصه مواد اولیه کار بیشتری داریم. ما در تشکیل مواد اولیه خوب کار کردیم، ولی ملزوم است پیشرفت این قسمت زیاد تر باشد». اما منظور از تشکیل ۹۷ درصدی یا ۹۹ درصدی داروی مصرفی چیست؟ آن‌هم در شرایطی که بیماران از افتدارو در بازار گله های دارند.

حسن شکوهی، پزشک و فعال حوزه دارو، در این عرصه به ایرنا حرف های است: «هنگامی حرف های می‌شود ۹۷ درصد دارو در داخل سرزمین تشکیل می‌شود یعنی اگر صد واحد دارو در سرزمین مصرف می‌شود، ۹۷ واحد آن از لحاظ کمّی در داخل سرزمین تشکیل می‌شود. بخشی از مواد اولیه داروها در داخل سرزمین تشکیل می‌شود و عمده آن از کشورهایی همانند هند یا چین داخل شده و سپس دارو تشکیل می‌شود که این داروهای تولیدی را تشکیل داخل می‌نامند».

بابک مصباحی، مدیرعامل شرکت داروسازی کوثر و عضو هیئت‌مدیره انجمن داروسازان تهران نیز در این عرصه به ایرنا حرف های: «منظور از تشکیل ۹۷ درصد دارو در سرزمین، تشکیل عددی است. در نزدیک به ۱۰ تا ۱۵ سال قبل، تشکیل داروی داخل از نظر عددی همین ۹۷ درصد می بود، اما مقدار ریالی آن زیاد تفاوت داشت. آن ۹۷ درصد عددی تشکیل داخل در سال‌های قبل نزدیک به ۴۵ درصد ریالی را شامل می‌شد و ۵۵ درصد بودجه ریالی به واردات مربوط می‌شد. با گذشت سال‌ها و تغییرات نظام سلامت، عدد ریالی تحول کرد و احتمالا الان بتوان او گفت که بیشتر از ۷۰ درصد ریالی دارو در داخل تشکیل می‌شود».

زنجیره افتدارو

سال ۱۴۰۰، همشهری در گزارشی از زنجیره نبوده است شفافیت در حوزه تشکیل دارو در ایران نوشته می بود. 

در این گزارش منشادی، بازرس انجمن رادیوتراپی انکولوژی ایران، حرف های می بود که مشکل افتداروی گران‌قیمت با داروی ارزان‌قیمت متفاوت است: «داروی ارزان‌قیمتی که ۲۰ سال است در این مملکت تشکیل می‌شود، نیست. احتمالا دلیلش این باشد که در تشکیل این داروها سودی وجود ندارد! شرکت‌های ایرانی به سمت تشکیل داروهایی می‌روال که سود خوبی برای‌شان داشته باشد. اگر سود خوبی نداشته باشد، شرکت‌های ایرانی به سمت ساخت آنها حرکت نمی‌کنند؛ ضمن این که این داروها تا پیش از این داخل هم می‌شدند، اما مدتی است که معلوم نیست چه اتفاقی افتاده، مشکل فراهم ارز اشکار کرده‌اند یا پولی جابه‌جا نشده یا در گمرک گیر کرده‌اند یا هر چیز دیگر. به‌ هر حال تمایل شرکت‌های دارویی، ساخت داروهای گران‌قیمت است؛ چون سود بیشتری برای آنها دارد». به‌ حرف های این انکولوژیست، داروها به دو گروه داروهای سودده و بدون سود تقسیم خواهد شد «روال تشکیل داروهای سودده کج‌ دار و مریز ادامه اشکار کرده، اما داروهای بدون سود، یکی‌یکی از زنجیره تشکیل خط می‌‎خورند».

اسفند سال قبل هم وحید محلاتی، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره انجمن شرکت‌های پخش دارو و مکمل، در او مباحثه با فرارو گفتن کرده می بود که مشکل مزمن نقدینگی در قسمت دارو ریشه دوانده است «شرکت‌ها، ریال و نقدینگی ملزوم برای خرید دارو را ندارند و برخی شرکت‌ها تا ۳۰ درصد، زیاد تر نتوانسته‌اند حواله‌های خود را تبدیل به نقدینگی کرده و کار خرید را انجام بدهند. هر‌چند برخی نیز توانسته‌اند و این کار را انجام داده‌اند. به‌همین‌علت هنگامی ارز دیر تخصیص اشکار می‌کند یا شرکت دیر بتواند پول (ریال) را پرداخت کند و دارو دیرتر خریداری شود، با افتروبه رو می‌شویم و هنگامی افترخ می‌دهد، بیمارانی که به بیماری‌های مزمن مبتلا می باشند، به طور طبیعی به یک مکانیسم ذخیره دارو پناه می‌برند».

به حرف های او درواقع، دو الی سه جعبه دارو می‌خرند تا در کمبود‌های آتی ضربه نخورند. توانایی نشان داده که دست‌کم هنگامی یک دارو کمیاب می‌شود، در دوره وقتی بعدی باید دست‌کم سه برابر دوره، فراهم کالا شود که خیال مردم راحت شود که افتدارو وجود نخواهد داشت «هنگامی کالا کمیاب می‌شود، تا این مقدار زیاد تر دارو فراهم نشود، آن حس‌و‌حال افتاز بین نمی‌رود. اما مشکلی که بعضی اوقات مشاهده می‌شود، این است که احتمالا شرکت‌ها، به آن میزانی اندوخته نداشته باشند یا مایل نباشند سه برابر ارز تخصیص دهند که مشکل را به‌شدت حل کنند. در نتیجه مشکل افتدارو به قوت خود باقی می‌ماند».