هر ساله، به بهانه جایزه معتبر برترین عکاس نجومی سال ما با نماهایی شگفت‌انگیز از منظومه شمسی و فراتر از آن مواجه می‌‌شویم. در فهرست نهایی نامزدهای این جایزه نیز تصاویر جذابی وجود دارند.

این مجموعه شامل تصاویری بی‌نظیر از شفق‌های قطبی، مناظر آسمان شب، اجرام منظومه شمسی، چشم‌اندازهای کهکشان راه شیری و کهکشان‌هایی فراتر از آن است.

جایزه عکاس نجومی سال پروژه‌ای متعلق به رصدخانه سلطنتی گرینویچ با همکاری مجله «آسمان شب BBC» است. امسال شانزدهمین سال برگزاری این رقابت است و برنده‌ها در مراسمی اختصاصی در تاریخ ۱۲ سپتامبر (۲۲ شهریور) معارفه خواهند شد و تصاویر برنده و منتخبی از نامزدهای نهایی در موزه ملی دریانوردی لندن به نمایش گذاشته خواهد شد.

در ادامه، ۳۰ عکس منتخب نامزدهای نهایی جایزه عکاس نجومی برتر سال ۲۰۲۴ را خواهیم دید.

اژدهای قطب شمال

این شفق قطبی شگفت‌انگیز، که شکل یک اژدها به‌نظر می‌رسد، حاصل یک طوفان ژئومغناطیسی است که در تاثییر جداشدن یک تاج خورشیدی و برخوردش با میدان مغناطیسی زمین تشکیل شده می بود. عکاس این عکس را در «آرکتیک هنج» (Arctic Henge) گرفته است؛ یکی از معدود نقاط ایسلند که شب‌ها آسمان صاف دارد.

کهکشان‌خوار در بین تصاویر عکاس نجومی برتر سال

«سحابی دنباله‌دار ۴» یا CG4 یک توده سحابی و غبار پیچیده با شکلی زیاد خاص است که در صورت‌فلکی جنوبی «کشتی‌دُم» قرار دارد. سر این کرم کهکشانی تقریباً ۱.۵ سال نوری قطر دارد. این عکس حاصل کار یک گروه از اخترشناسان است که به طور مشترک از یک تلسکوپ قوی در شیلی منفعت گیری کردند.

رقص قمرهای مشتری

این عکس سیاره مشتری را در محاصره قمرهای «آیو» و «گانیمد» مشخص می کند. جزییات متعدد مشتری و قمرهای آن در این عکس به خوبی آشکار شده است.

فوران خورشیدی

این عکس یک فوران را در سطح خورشید مشخص می کند که در آن مواد ستاره از یک آتشفشان فعال خارج می‌شود. عکاس از فیلترهای دوگانه منفعت گیری کرده تا کنتراست عکس را تحکیم کند.

کیهان در بازتاب

این نیروگاه برق فوتوولتاییک برج نمک مذاب است که ۱۲ هزار اَبَرآینه دارد. در روز، آرایه آینه‌ها نور خورشید را در برج جمع‌آوری گرمای مرکزی منعکس می‌کنند که قابلیت افت ۳۵۰ هزار تن انتشار کردن دی‌اکسیدکربن در سال را دارد. در شب نیز، این آینه‌ها نور سحابی‌ها، خوشه‌ها، سیاره‌ها، راه شیری و بی‌شمار ستاره را در زوایای گوناگون منعکس می‌کنند که تشخیص تصاویر واقعی از غیرواقعی را دشوار می‌سازد.

آتش‌بازی کیهانی

این عکس از «بارش شهابی جوزایی» در شرایطی عالی در جزیره لاپالمای اسپانیا گرفته شده است. در اوج این بارش، می‌توان به‌سادگی دو یا سه شهاب را در هر دقیقه مشاهده کرد. در این عکس پانوراما نمای کهکشان راه شیری در زمستان به‌طور کامل معلوم است.

M100 و سِرِس

در این عکس، عکاس توانسته «سرس»، یک سیاره کوتوله در کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری، را درحال عبور از روبه رو کهکشان بزرگ M100 ثبت کند. سرس (چهار نقطه نورانی پایین کهکشان) از این کهکشان درخشان‌تر است و با شدت بالایی حرکت می‌کند. برای تهیه این عکس، عکاس چندین عکس با نوردهی طویل در طول هشت ساعت گرفته است. حاصل کار نمایی دیدنی از کهکشان M100 یا «کهکشان سشوار» و حرکت سریع سرس از روبه رو آن است.

ماه شکارچی و ISS

این عکس ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) را زمان عبور از جلوی ماه کامل اکتبر یا «ماه شکارچی» مشخص می کند. این عکس تقریباً ۱۲ ساعت بعد از یک ماه‌گرفتگی جزئی تهیه شده است و زیبایی چشم‌گیر ماه را به‌رخ می‌کشد.

بدو به کارینا

این عکس یک مجسمه را در شمال غرب سرزمین نامیبیا مشخص می کند. این مجسمه یکی از چند مجسمه معروف به «مردان تنهای کائوکولند» (نام قدیمی نامیبیا) است. هیچکس نمی‌داند چه فردی این مجسمه‌ها را در این ناحیه گذاشته است. در پشت این مجسمه، «بازوی کارینا»، یکی از بازوهای کوچک کهکشان راه شیری، اشکار است.

مقلد راه شیری

اخترشناسان گمان دارند که NGC 6744 همانند کهکشان راه شیری است. این کهکشان در فاصله ۳۰ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد. رنگ‌های این کهکشان در کهکشان‌های مارپیچی متداول است: رنگ سرخابی ناشی از وجود سحابی‌های انتشاری، آبی ناشی از وجود ستاره‌های بزرگ و جوان، زرد ستاره‌های قدیمی‌تر و زرد مایل به قهوه‌ای غباری است که دور هسته می‌گردد و به آن نزدیک می‌شود. در آسمان شب، NGC 6744 نزدیک به دو-سوم ماه کامل عرض دارد.

جیغ یک ستاره درحال مرگ

«ابرنواختر ماکیان» (Cygnus) یکی از اجرام محبوب عکاسان نجومی است. نام این عکس اشاره‌ای است به تابلو «جیغ» تاثییر «ادوارد مونک» و جیغ را به نمادی برای ستاره مرده تبدیل می‌کند که تا این مدت در فضا پژواک دارد.

جزئیات آبی M45: خوشه پروین

خوشه پروین یک مقصد محبوب برای عکاسان در مسابقه عکاس نجومی برتر سال است، اما هم چنان جزئیات بسیاری در آن مانده که باید کشف شوند. در این عکس خوشه پروین به زیبایی نمایش داده شده است.

خورشیدگرفتگی کامل

یک توالی از خورشیدگرفتگی کامل در استرالیا در سال قبل سوژه این عکس در مسابقه برترین عکاس نجومی سال است. در این عکس، می‌توانید تاج خورشید، «فام‌سپهر» یا «کروموسفر» صورتی و «دانه‌های تسبیح بیلی» (تکه‌های کوچک نور) را ببینید. این عکس از هفت عکس با نوردهی بالا راه اندازی شده است؛ یکی برای بعد‌عرصه و شش تای دیگر برای کروموسفر و دانه‌ها.

لمس شفق

این عکس در «کسل هیل» (Castle Hill) نیوزیلند گرفته شده است و غروب راه شیری را در جنوب آسمان مشخص می کند. درخشش دیدنی این عکس از شفق‌های قطبی جنوبی (Aurora Australis) می‌آید. از آن‌جا که شفق قطبی زیاد دور بوده، تنها قسمت‌های قرمز آن قابل‌مشاهده می باشند.

کوهستان مه‌آلود

این عکس نمایی بسته از IC 5070 یا «سحابی پلیکان» را مشخص می کند. ساختارهای گاز و غبار در سحابی یادآور مه کوهستانی در زمان طلوع خورشید می باشند.

نمایش زمین و کهکشان راه شیری

«آسو» (Aso) در استان «کوماموتو» (Kumamoto) ژاپن نامی است که به مجموع پنج قله آتشفشانی اطلاق می‌شود. زیاد تر این قله‌ها را «پنج کوه آسو» نیز می‌نامند. یکی از این قله‌ها، «ناکاداکه» (Nakadake)، یک دهانه آتشفشانی فعال دارد. در این عکس ترکیبی، آتشفشان و آسمان به‌صورت جدا عکسبرداری شده‌اند.

M81، یک کهکشان مارپیچی مطرح بزرگ

M81 یا «کهکشان بوده» تقریباً در فاصله ۱۱.۷۵ سال نوری و در صورت‌فلکی دب اکبر قرار دارد. این یکی از درخشان‌ترین کهکشان‌های آسمان شب است و نام آن از روی کاشفش، «یوهان الرت بوده» (Johann Elert Bode) انتخاب شده است. در بعد‌عرصه این عکس می‌توانیم تعدادی «سحابی شار یکپارچه» (IFN) ببینیم. سحابی‌های شار یکپارچه غبارهایی خارج از صفحه کهکشانی راه شیری می باشند که فقط با نور ستاره‌های راه شیری روشن خواهد شد.

انحنا

این عکس از مسابقه برترین عکاس نجومی سال، در ساحل «اسنتیشام» در انگلیس گرفته شده که به‌خاطر گل‌ولای جزرومدی گسترده خود، که پرنده‌های مهاجر بسیاری را جذب می‌کند، مشهور است. سوژه درون عکس یک اسکله ویران است که در جنگ جهانی دوم ساخته شد تا سربازان بتوانند شن استخراج‌شده از گودال‌های نزدیک را با قایق جابه‌جا کنند. کانال منحنی شکل با مسیر حرکت ستاره‌ها شباهت دارد.

GUM 12: سحابی آدامس

این قسمت کوچکی از «ابرنواختر بادبان» یا سحابی آدامس است که ۱۱ هزار سال قبل منفجر شد. باقی مانده آن در پهنه‌ای در آسمان شب به عرض هشت درجه (یعنی ۱۶ برابر عرض ماه کامل) پخش شده‌اند، اما زیاد کم‌نور می باشند و برای مشاهده آن‌ها به نوردهی زیاد طویل نیاز است.

شیاطین مریخ در بین تصاویر عکاس نجومی برتر سال

این عکس توسط «مدارگرد شناسایی مریخ» (MRO) گرفته شده است. با برش عکس، پرسپکتیو تحول می‌کند و منظره مریخ به چیزی تاریک و مرموز تبدیل می‌شود.

سنگ‌های نیاکانی

این عکس راه شیری را به‌همراه «روکز ده گارسیا» (Roques de García) مشخص می کند؛ سنگ‌هایی درون کاسه آتشفشانی «لاس کانیاداس» (Las Cañadas) در پارک ملی «تیده» (Teide) در اسپانیا. کاسه آتشفشانی یک فرورفتگی دایره‌ای در زمین است که بعد از فوران یک آتشفشان تشکیل می‌شود. این عکس از ترکیب دو عکس مجزا از سنگ‌ها و آسمان شب راه اندازی شده است.

شبی با والکری‌ها

نمایی از کوه «اِیستراهورن» (Eystrahorn) در شبی با یک «طوفان KP7» را مشاهده می‌کنید. طوفان مذکور، یک طوفان ژئومغناطیسی قوی است که می‌تواند شفق قطبی تشکیل کرده و سیستم‌های ارتباطی را مختل کند. شدت طوفان علتایجاد این رنگ‌های متنوع در آسمان شده است. عکاس این رنگ‌ها را به نمادی از «والکری‌ها» تشبیه کرده است. والکری‌ها در اساطیر اسکاندیناوی زنانی جنگجو و در خدمت خدایان می باشند که انسان‌ها نمی توانند آن‌ها را ببینند. آن‌ها میدان‌های نبرد را می‌جویند تا سربازان کشته‌شده را به محضر خدایان ببرند.

اژدهای آتش‌زن در بین تصاویر عکاس نجومی برتر سال

هنگامی عکاس این شفق متحرک را ثبت کرد، حاصل همانند به سر یک اژدها در آسمان صاف می بود.

رصدهای شبانه

این عکس نامزد جایزه عکاس نجومی، تلسکوپ «آیزاک نیوتن» را در محل تأسیسات تلسکوپی «لاپالما» در جزایر قناری اسپانیا مشخص می کند.

عبور ایستگاه فضایی بین‌المللی از روبه رو ماه در روز

این عکس ایستگاه فضایی بین‌المللی را مشخص می کند که از جلوی ماه با ۵۵ درصد روشنایی عبور می‌کند. عکاس این عکس یکی دیگر از نامزدهای جایزه برترین عکاس نجومی سال است.

پالت هیمالیا

در فستیوال بهاری (سال نوی چینی)، خورشید و «ابرهای فَرازپوشَنی» یا «آلتواستراتوس» (altostratus) با پشتیبانی یکدیگر این تاج بزرگ را بر فراز رشته کوه هیمالیا تشکیل کردند. حاصل کار یک پالت رنگی عظیم بر فراز قله‌های پوشیده از برف است.

زحل با شش قمر

افت زاویه حلقه‌های زحل به این معنی است که «تایتان» از دید ما در یک دهه قبل از همیشه به این سیاره نزدیک‌تر است. در مرکز عکس، «تتیس» (Tethys) دارد پشت زحل نهان می‌شود، درحالی‌که «رئا» (Rhea)، «انسلادوس» (Enceladus) و «میماس» (Mimas) در سمت چپ می باشند و «دیونه» (Dione) در گوشه پایین-راست قابل‌مشاهده است. سایه سیاره روی حلقه‌هایش و شکاف‌های «اِنکه» (Encke) و «کاسینی» از دیگر نکات برجسته عکس می باشند.

خانه متروک

این عکس یک خانه متروک را در مرکز بیابان نامیب در آفریقا و راه شیری را بر فراز آن مشخص می کند.

نهنگ شناور در خورشید

این عکس جزئیات سطح خورشید را مشخص می کند. عکاس رشته‌های سمت چپ کره را به‌صورت یک نهنگ پلاسمایی عظیم‌الجثه می‌بیند که سطح خورشید را می‌پیماید.

خطوط غبار داخل M104 (کهکشان کلاه‌مکزیکی)

درخشش شدید مرکز کهکشان M104 زیاد تر جزئیات درون حلقه غبار اطرافش را نهان می‌کند. در این عکس، به‌نظر می‌رسد که غبارها به‌صورت مارپیچی به هسته سرازیر خواهد شد و در یک لایه نازک درون سیاه‌چاله بزرگ مرکزی سقوط می‌کنند. ستاره‌های روشن و رنگی در این عکس درواقع به ما نزدیک‌تر می باشند و در کهکشان راه شیری قرار دارند.

امیدواریم از دیدن این تصاویر لذت برده باشید.