به گزارش برنا؛ بیست و هشتم صفر یا هفتم صفر شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام است که در این نوشتار به این سوال جواب خواهیم داد که: «چرا دشمنان امام حسن ـ علیه السلام ـ اجازه ندادند که بدن مبارک آن حضرت سپس از شهادت کنار مرقد پیامبر (ص) دفن شود؟».

– جواب

یکی از امامان معصوم و نوه ی بزرگ پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ حضرت امام حسن مجتبی است که مورد ظلم بنی امیه و دیگر دشمنان واقع شده و با زهر کینه به شهادت رسیده و سپس از شهادت نیز، جنازه مطهر آن حضرت مورد دعوا و تیرباران واقع شد.[۱]

این دشمنان چه افرادی بودند؟ و چرا با امام حسن مجتبی که به حرف های پیامبر سید جوانان اهل بهشت می بود این گونه برخورد کردند؟ و هدفشان چه می بود؟

به حرف های مورخین یکی از افرادی که در آزار و اذیت امام حسن ـ علیه السلام ـ ، چه در حال حیات و چه سپس از شهادت آن حضرت نقش مؤثری داشت، معاویه پسر ابی سفیان است. او از طرف امام حسن برای آینده ی بنی امیه  حس خطر می‌کرد و سرانجام بادروغ و تزویر  جَعده- که همسر امام حسن می بود- را وادار کرد که  آن حضرت را به شهادت رساند.[۲]

فرد فرد دیگر که عداوت تعداد بسیاری با امام حسن داشت و حتی در جلوگیری از دفن جنازه ی ایشان در کنار مرقد پیامبر نقش مؤثری داشت؛ مروان پسر حکم می بود. همان فردی که پیامبر او و پدرش را برای کارهای خلاف و دشمنی‌هایشان نسبت به اسلام از مدینه بیرون کرده می بود و عمر و ابوبکر از از بین بردن تبعید آنها امتناع کرده بودند اما عثمان در زمان خلافتش آنها را به شهر آورد و مروان را داماد خود کرد. مروان نسبت به خاندان پیامبر بغض و کینه شدیدی داشت و هیچ وقتی از آزار و اذیت اهل بیت کوتاه نمی‌کرد.

چنانکه می دانید مسلمان شدن بنی امیه و آل ابی‌سفیان از روی ناچاری می بود و آن‌ها وقتی مسلمان شدند که اسلام قوت حاکم شده می بود و آنها برای نگه داری جان خود اسلام آوردند؛ از این رو آنها هیچ زمان با خلوص نیّت مسلمان نشدند و از هر فرصتی برای ضربه زدن به اسلام منفعت گیری می‌کردند.

آنها به حرف های‌های پیامبر و دستورات حضرت اعتنایی نداشتند. در جریان دفن امام حسن ـ علیه السلام ـ هنگامی که ابوسعید خدری (از اصحاب پیامبر) به مروان او گفت: آیا از دفن حسن در کنار جدش ممانعت می‌کنی در حالی که رسول خدا او را سید جوانان اهل بهشت نامید؛ مروان با تمسخر به او او گفت: اگر امثال تو حدیث پیامبر را روایت نمی‌کردند ضایع شده و از بین می‌رفت.[۳]

با دقت به روایت می‌فهمیم که مروان و امثال او چه مقدار به اسلام پای بند بودند! و حتی تلاش داشتند احادیث و سفارشات پیامبر حرف های نشود و مردم آنها را فراموش کنند. بنی امیه از اسلام بعنوان سپری برای پیشبرد اهداف خود منفعت گیری می‌کردند.

علت فرد دیگر که در رابطه با جلوگیری مروان از دفن امام حسن ـ علیه السلام ـ حرف های شده این است که چون مروان آن زمان از حکومت مدینه عزل شده می بود با این عمل می‌خواست معاویه را از خودش راضی کند و به این وسیله، خوش خدمتی خود را به معاویه نشان دهد و مجدد به حکومت مدینه برسد و به همین خاطر سپس از این که از دفن امام جلوگیری کرد آنرا با آب و تاب برای معاویه گزارش کرد.[۴]

فرد فرد دیگر که در جلوگیری از دفن امام در کنار مرقد پیامبر نقش داشت عایشه دختر ابی بکر و همسر پیامبر می بود که به تحریک مروان[۵] و این چنین برای عداوتی که از امام علی ـ علیه السلام ـ و فرزندان آن حضرت داشت از دفن امام در روضه ی پیامبر جلوگیری کرد. مروان به گفتن سردمدار این فتنه  می‌او گفت که چرا عثمان باید بیرون مدینه دفن شود و حسن ـ علیه السلام ـ در کنار پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ . در این بین نیز آل امیه و آل ابی‌سفیان و فرزندان عثمان با او همصدا شدند و از این کار جلوگیری کردند. عایشه نیز به فرزندان امام علی ـ علیه السلام ـ مخصوصاً به امام حسن ـ علیه السلام ـ بدبین می بود و نسبت به او کینه داشت.

عایشه در جریان دفن امام حسن ـ علیه السلام ـ او گفت: می‌خواهید فردی را که من دوست ندارم به خانه ی من داخل کنید.[۶] یقیناً ادعای عایشه هم همانند ادعای سایرین بهانه می بود؛ چون عایشه از خانه پیامبر سهم مقداری داشت و نمی‌توانست ادعا کند که خانه همه‌اش مال اوست اما چون از حضرت علی ـ علیه السلام ـ و فرزندان آن حضرت برای وقایعی که پیش از این جریان اتفاق افتاده می بود کینه و عداوت داشت با این بهانه از دفن امام جلوگیری کرد.

مقصد فرد دیگر که مخالفین از این عمل خود داشتند همانا دور کردن خاندان پیامبر از ایشان و جایگزینی وابستگان خود به گفتن نزدیکان پیامبر می بود که یقیناً در رسیدن به این مقصد توفیق چندانی نیافتند.

پی نوشت ها:

[۱] . قرشی، سید علی اکبر، شخصیت امام مجتبی، چاپ میهن، ۱۳۸۰ هـ ، ص ۳۷۲، نوبت چاپ اول.

[۲] . اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، کتابفروشی صدوق، ۱۳۴۹، ص ۶۵.

[۳] . جعفریان، رسول، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، قم، انتشارات انصاریان،‌چاپ پنجم، ۸۱، ص۱۶۸.

[۴] . همان، ص۱۶۹، به نقل از انساب الاشراف، ج۳، ص۶۵.

[۵] . مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، مؤسسه وفاء، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ هـ ، ج۴۴، ص۱۵۷.

[۶] . قائمی، علی، در مکتب کریم اهل‌بیت امام حسن مجتبی ـ علیه السلام ـ ، انتشارات امیری، چاپ اول، ۷۴، ص ۴۴۲، و قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال، ج۱، انتشارات هجرت چاپ هشتم، ۷۳، قم، ص۴۴۰.