چرا سریال های تاریخی و دینی در تلویزیون کم رنگ شده اند؟_خبرخوان

به گزارش خبرنگار فرهنگی ، در سالروز رحلت پیامبر اسلام، باز باید این افسوس را یادآور شویم «محمد رسول‌الله (ص)» ساخته مجید مجیدی تنها نمونه قابل توجهی از سینمای ایران با محوریت پیامبر اسلام است. در حالی که سینمای ایران تنها یک فیلم درمورد پیامبر اسلام تشکیل کرده، سینمای جهان آثار بسیاری درمورد زندگی پیامبران گوناگون داشته است.

در حالی‌که کشورهای دیگر خصوصاً در هالیوود، چندین نمونه را می‌توان مصداق آورد ساخته و پرداخته شده و این مسیر تا این مدت هم ادامه دارد. یقیناً فیلم‌هایی که زیاد تر دین اسلام و دیگر ادیان را دچار تحریف کردند. کارگردان مشهور آمریکایی (آرنوفسکی) کمتر از یک دهه پیش پروژه عظیم «نوح» را به عکس کشید. درمورد حضرت ابراهیم (ع) نیز چندین فیلم ساخته شده؛ اگرچه برخی از این آثار از نظر اهمیت چندان قابل دقت نیستند. در رابطه حضرت موسی (ع)، فیلم‌هایی همانند «ده فرمان» و «خروج: خدایان و پادشاهان» تشکیل شده است. تعداد تولیدات مربوط به حضرت عیسی (ع) زیاد زیاد تر است و از جمله آن می‌توان «جاده انجیل»، «راه شیری»، «شاهنشاه»، «آخرین وسوسه مسیح»، «عیسی ناصری»، «معجزه‌ساز»، «مسیح» و ده‌ها فیلم دیگر اشاره کرد.

حتی فیلمی که اخیراً مارتین اسکوسیزی، کارگردان آثار برجسته‌ای چون فیلم Taxi Driver، فیلم Goodfellas و فیلم The Departed که به‌تازگی فیلم Killers of the Flower Moon را کارگردانی و اکران کرده، در یک کنفرانس مطبوعاتی در جشنواره فیلم برلین اظهار کرده که به زندگی عیسی مسیح می‌پردازد. 

در بین تولیدات خارجی، آثاری همچون «الرساله»، «بلال موذن الرسول»، «محمد خاتم انبیا» و «فجر اسلام» نیز به نوشته زندگی پیامبر اسلام(ص) پرداخته‌اند. این در حالی است که تنها ساخته سینمای ایران با محوریت پیامبر (ص)، فیلم «محمد رسول‌الله (ص)» مجید مجیدی است.

چرا ساخت «محمد رسول‌الله» در فازهای بعدی ادامه اشکار نکرد؟

با وجود استقبال خوب از فیلم مجیدی و ساخت دکور عظیم و قولهای ساخت ادامه زندگی پیامبر اسلام، اما تا بحال محقق نشده است. سینمای ایران اکنون با افتتولیدات با محوریت پیامبر(ص) و آثار دینی و مذهبی روبه رو است. اگرچه داریوش پشتیبانی و دوستانش تلاش کردند با ساخت فیلم «شور عاشقی» درمورد عاشورا و امام حسین(ع) در ساحت مقدس آثار دینی گامی برداشته باشند اما نتوانسته خلأهای زیاد در این حوزه را سامان دهد.

حقیقت امر این است تصویرسازی درمورد اولیای دین در سیمای ایران (تلویزیون) هم به مقدار عقب‌ماندگی‌های زیاد در پرده نقره‌ای، از توازن و اعتدال منطقی به دور مانده است. در این عرصه، سریال‌های «امام علی (ع)» و «مختارنامه» از داود میرباقری به گفتن شاخص‌ترین آثار در این حوزه شناخته خواهد شد. این سریال‌ها به دفعات زیاد زیاد تکرار شده و در سطح کشورهای منطقه به‌گفتن آثار تصویری مؤثر معارفه شده‌اند. به اختصاصی «مختارنامه» که به نوعی قهرمان دینی برای پیروان دین اسلام و به‌خصوص شیعیان در مبارزات اخیرشان به شمار آمده است.

علاوه بر این دو تاثییر، دو سریال دیگر نیز مناسب دهه آخر ماه صفر بوده‌اند: «ولایت عشق» و «تنهاترین سردار»، که یکی درمورد امام رضا (ع) و فرد دیگر درمورد امام حسن مجتبی (ع) ساخته شده است. اخیراً «تنهاترین سردار» مجدد روی آنتن رفت و «ولایت عشق» هم در روزهای آتی به گفتن فیلم مناسبتی شهادت امام رضا(ع) روی آنتن تلویزیون خواهد رفت. دو سریالی که به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده، ساخته شده‌اند. نقدهایی درمورد کیفیت این سریال‌ها و انتخاب کارگردان آن‌ها نقل شده است.

نقدهایی به «تنهاترین سردار» و «ولایت عشق»

سریال «ولایت عشق» باید به عشق و محبت ایرانیان به امام رضا (ع) پرداخته و این محبت را در سطح گسترده‌تری به نمایش می‌گذاشت. با این حال، تمرکز زیاد تر بر زندگی دربار عباسی و مراسمات آن قرار گرفت و تأثیرات فرهنگی و عکس العمل‌های مردمی به شهادت امام رضا (ع) کمتر مورد دقت قرار گرفت.

در رابطه سریال «تنهاترین سردار»، نقدهایی نقل شده است که چرا نبرد و جنگ و صلح امام حسن (ع) به‌درستی پرداخته نشده و ویژگی‌های برجسته امام حسن (ع) به عکس کشیده نشده است. به نظر می‌رسد این سریال نتوانسته است به درستی نمایانگر کرامت و ویژگی‌های امام حسن(ع) باشد.

چرا رویه ساخت سریال‌های تاریخی و دینی متوقف شد؟

در کنار این نقدها به سریال‌های ساخته شده که هرکدام در زمانِ خودشان و حتی امروز به گفتن گنجینه‌های فرهنگ و هنر این مرز و بوم به شمار می‌روال؛ نقدهایی به خلأ آنها در امروز تلویزیون و سینما می‌شود. چرا این همه سریال بی‌کیفیت و ضعیف ساخته می‌شود که نتوانند ذائقه ساز برای جامعه و مخاطب باشند و به ماندگاری برسند؟ جانشین این تولیدات ضعیف، می‌تواند ساخت آثار ماندگاری باشد که مخاطب را از تحریف‌های سینمای غربی‌ها نیز نجات دهد. با منفعت گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته و به جای صرف هزینه‌های کلان برای یک سریال که امکان پذیر ۵ تا ۱۰ سال زمان ببرد، می‌توان چندین سریال با کیفیت بالا تشکیل کرد. این روش می‌تواند به تشکیل آثار متنوع و دلنشین برای نوجوانان و نسل تازه که پر از سوال و ابهام می باشند، پشتیبانی کند و از تحریف‌هایی که سینمای هالیوود برای آن‌ها به عکس می‌کشد، جلوگیری کند.

با دقت به همه نقدها و پیشنهادها، به نظر می‌رسد که باید در تولیدات تصویری دینی و تاریخی به اختصاصی درمورد پیامبران و اولیای دین، دقت اختصاصی‌تری به کیفیت و دقت تاریخی شده و از امکانات تکنولوژی به نحو احسن منفعت برد. این چنین، سیاستگذاری صحیح و فراهم بودجه مناسب می‌تواند به تحقق این اهداف پشتیبانی کند و نگرانی‌های کارگردان‌ها و تولیدکنندگان درمورد فراهم بودجه و پشتیبانی‌های مالی را رفع سازد. منفعت گیری از تخصص‌های گوناگون و همکاری نهادهای فرهنگی می‌تواند در تشکیل آثار با کیفیت و ماندگار نقش بسزایی ایفا کند و به تحکیم تصویرسازی صحیح از شخصیت‌های دینی و تاریخی پشتیبانی کند.

چند نقطه نظر؛ از تولیدات زیاد تر تا نقیصه‌های حاضر و راهکارها

سیدمحسن میرباقری، کارشناس قرآنی تلویزیون، باور دارد که باید سریالی برای پیامبر اسلام ساخته شود که مجهولات تاریخی را جواب دهد. وی به خبرنگار خبرگزاری تسنیم او گفت: «هنگامی به سریال‌های دینی و مذهبی دیگر که تکرار خواهد شد نگاه می‌کنم، به جای خالی سریالی برای پیامبر اسلام می‌رسم که واقعاً چرا این خلأ را حس می‌کنیم؟ با وجود پیشرفت تکنولوژی‌های ساخت فیلم در دنیا، ما می‌توانیم با تشکیل سریال‌ها و فیلم‌های پرجاذبه تاریخی و دینی، جهان اسلام را دگرگون کنیم. مردم “محمد رسول‌الله” مصطفی عقاد را دیده‌اند اما نسخه ایرانی و اثرگذار آن را می‌خواهند؛ باید تلویزیون ما به فکر بیفتد و هرچه سریعتر کاری را برای پیامبر اسلام بسازد.»

محمدرضا سنگری، پژوهشگر تاریخ اسلام، نیز معتقد است که باید به پیامبر اسلام از زاویه قرآن کریم پرداخته شود تا «اسوه بودن» پیامبر به نمایش گذاشته شود. وی او گفت: «نه باید از پیامبر “اسطوره” بسازیم و نه او را فروبکاهیم، بلکه امروز جامعه ما نیازمند تماشای “اسوه بودن” پیامبر است. هنگامی جامعه را با معنی “اسوه بودن” آشنا کنیم، به مفهوم انسان فراتر نه فراانسان می‌رسیم، چون انسان فراتر یعنی فردی که می‌تواند به او نزدیک شود و زندگی‌اش را الگوی خود قرار دهد.»

در این راستا، باید به سوال جدّی جواب داد که چرا برای پیامبر گرامی اسلام (ص) مجموعه‌ای نساخته‌ایم و چرا به‌جز تاثییر مجید مجیدی در مدیوم سینمایی، در عرصه تلویزیون هیچ اثری نداریم؟ تلاش تلویزیون برای ورود به زندگی پیامبر اسلام (ص) چرا تا بحال رخ نداده است؟

رجبی دوانی، پژوهشگر و استاد دانشگاه، در عکس العمل به ساخت فیلم‌هایی که دین و ادیان گوناگون را دچار تحریف می‌کنند، به خبرنگار تسنیم او گفت: «سینما و تلویزیون از نظر انتقال مفاهیم و تأثیرگذاری در اذهان زیاد مؤثرتر از مطالعه کتاب‌ها و وجود در نشست‌ها و سخنرانی‌ها می باشند. دشمن که مدعی برتری تمدنی است، از این ابزار منفعت‌برداری می‌کند و مفاهیم مورد نظر خود را انتقال می‌دهد. ما سپس از انقلاب کارهای ستودنی کرده‌ایم، اما هیچ‌یک از این کارها در طراز شخصیت‌های بزرگی که درمورد آن‌ها فیلم ساخته شده و در طراز اهداف بلند انقلاب اسلامی نبوده است. این نقیصه بزرگ باید جبران شود.»

وی این چنین درمورد سریال «تنهاترین سردار» او گفت: «این سریال زیاد ناقص و فاقد تأثیرگذاری مناسب می بود. ساخت چهره خیالی به گفتن یک برده ایرانی در شام و محور قرار دادن او برای مسائل مربوط به دوران امامت امام حسن مجتبی (ع) کار اشتباهی می بود و فاقد انسجام و محتوای درست تاریخی می بود. باید سریالی مناسب بر مبنای منبع های معتبر و موثر برای نشان دادن حقانیت و مظلومیت امام حسن مجتبی (ع) ساخته شود.»

رجبی دوانی این چنین افزود که می‌توان سریال‌های فاخرتری درمورد امام رضا (ع) ساخت که ماندگار شده و با گذشت زمان قدیمی نشوند. او پافشاری کرد که سیاستگذاری صحیح و فراهم بودجه مناسب می‌تواند به تحقق این مقصد پشتیبانی کند و نگرانی‌های کارگردان‌ها درمورد فراهم بودجه و پشتیبانی‌های مالی را رفع سازد.

در نهایت، باید او گفت که با منفعت گیری از افراد متخصص در حوزه‌های تاریخ، جامعه‌شناسی، روانشناسی و علوم سیاسی، می‌توان نقشه راهی تدوین کرد تا با ساخت مجموعه‌هایی با برتری‌های اشکار، جامعه را در نشر معارف دینی و تغذیه معنوی بر مبنای سیره انبیاء، اولیاء و ائمه‌اطهار فراهم کنیم. اگر این مهم صورت بگیرد، حتی اگر توان مالی دولتی پاسخگوی هزینه‌ها نباشد، افراد علاقه‌مند به معنویات و معارف دینی خواهند توانست به فراهم هزینه‌ها پشتیبانی کنند.

انتهای مطلب/