هراس و امیدی که برای ساخت مستند از یک عالم دینی توانایی کردم_خبرخوان

به گزارش خبرنگار فرهنگی ، روایتی ۵ قسمتی از ۵ عالم دینی معاصر سرزمین و ربط ناگسستنی آنها با مردم، سوژه مستند «میراث نورانی» به تهیه‌کنندگی محمد امین نوروزی است که این هفته از شبکه سه سیما روی آنتن رفت؛ آیات عظام صافی‌گلپایگانی، سید محمد ضیاآبادی، سیدابوالقاسم شجاعی، علی‌احمد میانجی و سیدحسین سعادت ‌مصطفوی شخصیت‌هایی بودند که در این مستندها وجهی تازه از آن‌ها مورد بازدید قرار گرفت.

سعیده نیک‌اختر، جمشید ابرازی، رضا مصطفوی حصاری و محمدامین نوروزی کارگردانان «میراث نورانی» می باشند که در سازمان هنری رسانه‌ای اوج و خانه مستند تهیه و تشکیل شده است.

جمشید ابرازی که در مستند خود به شخصیت آیت‌الله سید محمد ضیاءآبادی پرداخته است، او گفت: برای من وجود در پروژه «میراث نورانی» یک موهبت بزرگ می بود که سپس از سال‌ها کار کردن در عرصه مستند پرتره بتوانم از طریق محمدامین نوروزی، دعوت به همکاری شوم و موهبتی بزرگ‌تر آنکه شخصیتی همچون آیت‌الله سید محمد ضیاءآبادی به من نظر شد.

او همین طور گفت: ملزوم می بود در ابتدای کار به شناسایی افراد و موقعیت‌هایی که آیت‌الله سید محمد ضیاءآبادی در آن ربط و وجود داشته، پرداخته شود. زمان اغاز کار، یک سال و نیم از فوت ایشان می‌گذشت و شخصیتی می بود که افراد تعداد بسیاری با ایشان در ربط بوده و می‌توانستیم آنها را بیابیم. از این رو ربط گرفتن با افراد را اغاز کردیم و قاعدتاً هرچقدر در این عرصه تحقیق و پژوهش بیشتری انجام می‌دادیم به اطلاعات و شخصیت‌های بیشتری هم می‌رسیدیم. اتفاقی که پشتیبانی می‌کرد تا بتوان با زوایه‌های درست‌تری به ویژگی‌های این شخصیت دست یافت.

ابرازی درمورد ویژگی شخصیتی آیت‌الله ضیاءآبادی اظهار داشت: ایشان یکی از شخصیت‌های روحانی معروف تهران و دارای شخصیت خاصی است. آیت‌الله سید محمد ضیاءآبادی شخصیت آرام، ساکت، مؤدب، لطیف و مأخوذ به حیایی داشت. همین ویژگی‌ها از ایشان یکسری موقعیت‌های بصری ساخته می بود که تلاش کردم به سراغ اطلاعات و فضاهای مرتبط بروم تا خودم را زیاد تر به شخصیت ایشان گره بزنم.

این مستندساز با اشاره به هراسی که زمان اغاز کار در وجودش تشکیل شد، او گفت: در زمان تحقیقات به موقعیت‌هایی رسیدم که فهمید شدم تنها به یکسری از افرادی می‌رسم که به نوعی تکرار شده‌اند. حتی در چند مستندی که از ایشان ساخته شده می بود هم همین اشخاص بودند و همان سخن‌های همیشگی‌شان را زده بودند. این نوشته علتهراس در من شد که اگر قرار باشد من نیز مستندی درمورد ایشان بسازم، نکند همان کارهای قبلی تکرار شود. برای همین دچار بزرگترین چالش خود در زمان ساخت این مستند شدم و آن هم این می بود که به جستوجو رویکرد تازه‌ای باشم تا بتوانم از آن رویکرد و از آن زاویه تازه به زندگی و ویژگی‌های شخصیتی آیت‌الله ضیاءآبادی ورود کنم. در غیر این صورت اصلاً چرا باید آن را بسازم که نتیجه‌اش اثری می‌شد که قبلا تکرار شده می بود؟

او همین طور گفت: در نتیجه اغاز به کنکاش کردم تا ببینم چه افراد تازه‌ای را می‌توانم به این مجموعه اضافه کنم. لطف خدا علتشد در زمان تحقیق و پژوهش به افراد تازه‌ای برسم. یکی از آنها فردی به نام سید محسنی می بود. او از زمان نوجوانی پامنبری آیت‌الله ضیاءآبادی می بود و حتی هنگامی که از مسجد سقاباشی در میدان شهدا به دلایل شخصی به مسجد دربند کوچ می‌کند و نزدیک به ۴۰ سال در همان مسجد به ادامه فعالیت خود می‌پردازد و سید محسنی هم چنان مرید و پامنبری او باقی می‌ماند. سید محسنی سه فرزند پسر ۵، ۹ و ۱۴ ساله نیز داشت که در گوش هر سه آنها آیت‌الله ضیاءآبادی اذان حرف های می بود و آنها نیز به نوعی مدام در کنار ایشان بودند.

این مستندساز افزود: سید محسنی یک دوستی به نام آقای قهرمانی داشت که او مکانیک می بود و تحت تأثیر گفتگوهایی که با هم داشتند مرید و همراه آیت‌الله ضیاءآبادی می‌شود و مدام در جلسات دوشنبه‌های معروف ایشان شرکت می‌کند. حتی کودک فرد دیگر را نیز یافتم که از او نیز توانستم اطلاعات جالبی به دست آورم. هنگامی با این افراد هم‌سخن بگویید شدم دیدم چه زاویه نگاه‌های متغیری را می‌توانم از طریق او مباحثه با آنها داشته باشم.

جمشید ابرازی با اشاره به مستند درامی که در نظر داشته در این مستند به آن برسد، او گفت: به همین منوال می بود که تقریباً موفق شدم به آن رویکردی که مدنظرم می بود و در مستندم به جستوجو آن بودم، برسم. چون طبق معمولً در مستندهای پرتره‌ تلاش می‌کنم تا فقطً آن مستند بر پایه چند او مباحثه، مصاحبه و تصاویر آرشیوی پیش نرود و به درام نزدیک شود. فکر می‌کنم انتظاری که از یک مستند درام داشتم از طریق اشخاصی که به آنها رسیدم به دست آمد.

او درمورد زمان زمان ساخت این مستند او گفت: زمان اغاز کار شهریور ماه ۱۴۰۱ می بود و چون از ابتدا به جستوجو آدم‌های بیشتری بودیم، از این رو تحقیقات اولیه، زیاد تر از زمان معمول طول کشید. بهمن ماه ۱۴۰۱ تصویربرداری اغاز شد و تا اردیبهشت ۱۴۰۲ تشکیل آن ادامه اشکار کرد.

این کارگردان با پافشاری بر آنکه زندگی‌اش به قبل و سپس از ساخت این مستند تقسیم می‌شود، او گفت:‌ از آنجایی که همه تلاشم این می بود تا در این مستند کارهای قبلی را تکرار نکنم زیاد به این شخصیت نزدیک شدم و دریافتم آیت‌الله ضیاءآبادی شخصیت بسیار‌ای دارد. از این رو می‌توانم بگویم عملاً زندگی من به لحاظ تفکری به قبل و سپس از آشنایی با آیت‌الله سید محمد ضیاءآبادی برمی‌گردد و ساخت این فیلم علتشد تا بر روی تفکرات من تاثییر بگذارد.

او افزود: این اثرگذاری در من وقتی زیاد تر شد که با حجت‌الاسلام محمود ریاضت درمورد آیت‌الله سید محمد ضیاءآبادی به او گفت‌و‌گو نشستم و گفتم همیشه به گفتن فیلمساز به جستوجو آن هستم تا آنچه می‌سازم حداقل بر روی یک نفر تاثییر بگذارد و آن زمان است که حس می‌کنم رسالتم را در عرصه ساخت یک فیلم انجام داده‌ام. در آن زمان می بود که جمله جالبی به من انها گفتند که آیا فکر نمی‌کنی آن یک نفری که قرار است روی او تأثیر بگذاری خودت باشی؟ فهمید شدم چه زاویه رویکرد درستی است و اگر قرار باشد فیلمی بر روی مخاطب تاثییر بگذارد ابتدا آن تاثییر را باید بر روی سازنده خود گذاشته باشد.

ابرازی با اصرار بر آنکه در این مستند زیاد تر بر پایه حس خود پیش رفته است، فرمود: من برای ساخت این تکه از مستند «میراث نورانی» تعداد بسیاری از سخنرانی‌های آیت‌الله ضیاءآبادی را شنیدم، خواندم و تماشا کردم. کتاب‌های ایشان را مطالعه کردم و هر آنچه مربوط به ایشان می بود را مورد بازدید قرار دادم. برای همین در این فیلم تلاش کردم زیاد تر بر پایه حس خودم پیش بروم. چون لحظاتی که ایشان در زندگی داشته است لحظاتی بوده که اهل خرد آن را دریافت خواهد کرد. آیت‌الله ضیاءآبادی به علت آنکه روحانی منبری است، کلمات ثقیل ندارد و زیاد صمیمانه و بر پایه فهمیدن و فهمیدن مخاطب عام سخن بگویید می‌کرد. در نتیجه علتمی‌شد تا ربط بیشتری با مردم داشته و اثرگذاری کلامی بیشتری داشته باشد. از این رو امیدوارم همان اثرگذاری که ساخت این مستند بر روی من گذاشت، بر روی مخاطبی که آن را تماشا می‌کند نیز بگذارد.

به باور کارگردان این مستند، اثرگذاری این تکه از مستند «میراث نورانی» زیاد تر بر روی جوانان و نوجوانان است. او در توضیح زیاد تر او گفت: نمی‌گویم این فیلم برای افرادی که سن بیشتری دارد اثرگذار نخواهد می بود. به هر حال احتمالا برای فردی که سن بالاتری دارد نیز همانند یک تلنگر باشد و کاری کند تا تفکری که امکان پذیر سال‌ها با او همراه بوده را تحول دهد. با این وجود به نظرم برای افرادی با سن کمتر به یک رویکرد جدیدتر، روحانی‌تر، الهی‌تر و خدایی‌تر متصل خواهد شد. سخن بگویید‌هایی که در این مستند از آیت‌الله ضیاءآبادی گنجانده شده است که نقشه راه یک زندگی را مشخص می کند بدون آنکه بخواهد برای فردی نسخه بپیچد.

او در ادامه گفت: ایشان صحبتی در فیلم درمورد چرایی روزه گرفتن دارد که شخصاً سپس از شنیدن آن نگرشم درمورد روزه تحول کرد. نه این که روزه بگیرم یا نگیرم بلکه نگرشم عوض شد و علتشد تا اگر روزه می‌گیرم آن را درست‌تر بگیرم.

ابرازی با اصرار بر این که با سخن بگویید‌های آیت‌الله ضیاءآبادی به خودشناسی و سپس خداشناسی خواهی رسید، او گفت: زیاد مهم است فردی نقشه راه آن هم در عرصه مسائل اعتقادی و مسائلی که الهی می باشند بدهد که آدمی را به خداشناسی رساند؛ اما از طریق سخن بگویید‌های آیت‌الله ضیاءآبادی دریافت خواهی کرد که ابتدا باید به خودشناسی رسید. ایشان در سخن بگویید‌هایش نسخه نمی‌پیچد؛ رویکردها و دیدگاه‌های الهی منوط به تأملات، تفکرات، مکاشفات‌اش از قرآن، متون الهی و دینی را اراعه می‌دهد که به نظر من حلقه مفقوده همه افرادی است که در جامعه دینی زندگی می‌کنند.

این فیلمساز با ابراز امیدواری از تأثیرپذیری مخاطب بعد از تماشای مستند «میراث نورانی» او گفت: ملزوم است تا اطلاعات درستی حوالی ما درمورد مسائل دینی وجود داشته باشد تا باور درست‌تری نیز به وجود آید. تا شما به یک باور درست نرسی به ایمان یقینی هم نخواهی رسید. آیت‌الله ضیاءآبادی راهکارهایی می‌دهد که هرکس بر پایه ظن خود می‌تواند یار آن شود. به این علت در کل امیدوارم آن تأثیری که ملزوم است این تکه مستند «میراث نورانی» بر روی مخاطب بگذارد و بعد از تماشای آن نیز حال باطنی بهتری برایش رقم بخورد.

انتهای مطلب/