به گزارش خبرخوان
کاتالیزور یا کاتالیست نقش زیاد مهمی در افت آلایندگی ماشین دارد. اولین بار این قطعه سال ۱۹۷۵ روی خودروهای خارجی و سال ۱۳۸۲ روی خودروهای ایرانی نصب شد. کاتالیزور بین ۸ تا ۳۰ برابر آلاینده‌های ماشین را افت می‌دهد، بااین‌حال تعداد بسیاری از رانندگان به علائم خرابی کاتالیزور بی‌دقت‌اند. در این نوشته، علائم خرابی کاتالیزور اگزوز، علائم خرابی سنسور کاتالیزور و راهکار از بین بردن خرابی کاتالیزور را بازدید می کنیم. با ما همراه باشید.
محل قرارگرفتن کاتالیزور ماشین و ماموریت آن
کاتالیست یکی از قطعات سیستم اگزوز ماشین است که بین منیفولد خروج دود موتور و صدا خفه‌کن اگزوز قرار می‌گیرد. احتراق در موتور ماشین گازهای آلاینده بسیاری را تشکیل می‌کند. کاتالیست با عکس العمل‌های شیمیایی روی ذرات گاز علاوه‌بر جلوگیری از خروج آلاینده‌ها، قسمت قابل‌توجهی از آن‌ها را به گازهای کم‌زیان تبدیل می‌کند.
کاتالیست گاز مونوکسید کربن، خطرناک‌ترین آلاینده خروجی از اگزوز ماشین، را به کربن دی‌اکسید تبدیل می‌کند که عوارض زیاد کمتری دارد. آزبست و گوگرد نیز دیگر آلاینده‌های خطرناک خروجی از اگزوز می باشند که کاتالیست آن‌ها را به گازهای کم‌خطر تبدیل می‌کند.
دلایل خرابی کاتالیزور ماشین
در زیاد تر اوقات، بعد از خرابی کاتالیست، به‌علت تجمع دوده و دیگر آلاینده‌ها این قطعه دچار گرفتگی می‌شود. یقیناً بعضی اوقات امکان پذیر ساختمان کاتالیزور صدمه ببیند. با اهمیت ترین دلایل صدمه دیدن کاتالیست عبارت‌اند از:
- سختی بیشتر از حد به موتور و کارکردن در زمان طویل با دمای بالا
- خرابی سنسور اکسیژن
- کیفیت پایین سوخت
- منفعت گیری از افزودنی‌های غیراستاندارد
- احتراق ناقص
- خرابی شمع‌های موتور
- نشتی مایع خنک‌کننده موتور
- نشتی روغن موتور یا روغن‌سوزی
- ضربه فیزیکی به کاتالیست
- داخل شدن شوک حرارتی به کاتالیزور
- خوردگی کاتالیست
افزایش بیشتر از حد دمای موتور
رانندگی با دور موتور بالا صدمه بسیاری به قطعات ماشین می‌زند، حتی امکان پذیر علتذوب شدن کاتالیست شود. اگر زمان طویل دمای موتور بالاتر از ۱۶۰۰ درجه فارنهایت باشد، گازهای آلاینده تولیدشده زیاد داغ خواهد شد و عبور آن‌ها از کاتالیست امکان پذیر علتذوب آن شود.
خرابی سنسور اکسیژن
اندازه‌گیری اکسیژن حاضر در محفظه احتراق برای مخلوط شدن با سوخت برعهده سنسور اکسیژن است. اگر سطح اکسیژن به قدر کافی نباشد، سوخت و هوا به‌خوبی با یکدیگر مخلوط نمی‌شوند و احتراق ناقص در موتور رخ می‌دهد؛ درنتیجه آلاینده‌های بیشتری در موتور تشکیل خواهد شد و گمان گرفتگی کاتالیست افزایش می‌یابد.
کیفیت پایین سوخت و افزودنی‌های آن
منفعت گیری از سوخت با کیفیت پایین غیرمستقیم روی خرابی کاتالیزور تأثیر می‌گذارد؛ چون علتاحتراق ناقص در موتور ماشین می‌شود. این مشکل درصورت منفعت گیری از افزودنی‌های سوخت بی‌کیفیت نیز به وجود می‌آید.
خرابی شمع موتور
شمع ماموریت جرقه‌زدن در موتور برای احتراق سوخت و هوا را برعهده دارد. کارکرد نامناسب شمع نیز تبدیل احتراق ناقص و خرابی کاتالیزور می‌شود. این چنین امکان پذیر بخشی از سوخت داخل کاتالیست شده و درون آن بسوزد و صدمه جدی به کاتالیزور بزند.
نشتی مایع خنک‌کننده یا روغن موتور
کاتالیست جایی قرار گرفته است که درصورت نشتی مایع خنک‌کننده یا روغن موتور گمان گرفتگی آن وجود دارد؛ به این علت باید به‌محض مشاهده علائم نشتی مایعات ماشین به تعمیرگاه مراجعه کنید.
در سایت خبری خبرخوان آخرین اخبارحوادث,سیاسی,فرهنگ وهنر,اقتصاد و تکنولوژی,دفاعی,ورزشی,ایران,جهان را بخوانید.
علائم خرابی کاتالیزور
از با اهمیت ترین علائم خرابی کاتالیزور ماشین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افت قوت موتور و شتاب‌گیری ماشین
- استشمام بوی نامطبوع
- خروج دود تیره از اگزوز
- حرارت غیرعادی اگزوز
- روشن شدن چراغ چک
- مشکل در استارت خوردن
- افزایش مصرف سوخت
افت قوت موتور و شتاب‌گیری ماشین
افت قوت موتور به‌اختصاصی در سربالایی‌ها خود را مشخص می کند. گرفتگی کاتالیست تا حدودی علتمسدود شدن مسیر خروج آلاینده‌ها می‌شود و بخشی از گازهای آلاینده به درون محفظه احتراق موتور برمی‌گردند؛ به این علت اکسیژن فضای کمتری برای ورود به محفظه احتراق دارد و کیفیت احتراق افت می‌یابد.
در این شرایط، اگر پایتان را روی پدال گاز سختی دهید، ماشین شتاب معمولی را نخواهد داشت. این مشکل این چنین علتافزایش مصرف سوخت می‌شود.
استشمام بوی نامطبوع در اطراف ماشین
یکی از ذرات حاضر در گازهای آلاینده خروجی از اگزوز ماشین گوگرد است. بر تاثییر خرابی کاتالیزور عملیات تبدیل گوگرد به دی‌اکسید گوگرد که گازی بی‌بو است، به‌درستی انجام نمی‌شود. در این حالت، انتشار کردن گوگرد با استشمام بوی نامطبوعی همانند تخم‌مرغ گندیده قابل‌تشخیص است.
مشکل در استارت خوردن ماشین
درصورت گرفتگی شدید کاتالیست، گمان انسداد کامل جریان خروج دود از اگزوز وجود دارد. این مشکل علتایجاد اختلال در فرایند احتراق می‌شود که خودش را ابتدا به‌صورت استارت‌خوردن با تأخیر سپس روشن نشدن ماشین با استارت‌زدن مشخص می کند.
خروج دود تیره از اگزوز
با اهمیت ترین نشانه خرابی کاتالیست خروج دود غلیظ تیره از اگزوز ماشین است؛ چون کاتالیزور خراب نمی‌تواند آلاینده‌ها را خنثی کند. در نتیجه حجم بسیاری از گازهای آلاینده به‌صورت دود غلیظ تیره از اگزوز خارج خواهد شد.
حرارت غیرعادی اگزوز
درنتیجه احتراق ناقص بخشی از سوخت در مسیر انتقال به اگزوز می‌سوزد و تبدیل تشکیل حرارت بیشتر از حدی می‌شود. تشخیص حرارت غیرعادی اگزوز برای افرادی که در مکانیک ماشین توانایی کافی دارند، آسان است.
راهکار تشخیص مشکل باتوجه‌به علائم خرابی کاتالیزور
با مشاهده علائم خرابی کاتالیزور ماشین باید به تعمیرگاه مراجعه کنید. ۳ آزمایش مهم برای تشخیص خرابی کاتالیزور به شرح زیر است:
تست خلأ
طی مرحله های این تست:
- هنگامی ماشین خاموش است، گیج خلأ را به خط خلأ در مسیر خروج دود از اگزوز متصل کنید.
- ماشین را روشن کنید و اجازه دهید موتور در حالت درجا گرم شود.
- تا وقتی که گیج روی سختی ۱۸ تا ۲۲ بار جیوه قرار بگیرد، صبر کنید.
- بعد‌ازآن اغاز به گازدادن کنید تا دور موتور به ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ دور در دقیقه برسد.
- اگر در این حالت سختی گیج خلأ به‌شدت افت یافت، کاتالیست سالم است.
تست دما
این تست طی مرحله های زیر انجام می‌شود:
- ماشین را روشن کنید و چند دقیقه صبر کنید تا موتور به‌خوبی گرم شود.
- با منفعت گیری از دماسنج دمای لوله در مسیر خروج اگزوز قبل از کاتالیست را اندازه‌گیری کنید.
- دمای خروجی اگزوز در دهانه بیرونی را نیز اندازه بگیرید.
- اگر دو عدد به‌دست‌آمده یکسان می بود، کاتالیست خراب است.
تست سختی بازگشتی
این تست طی مرحله های زیر انجام می‌شود:
- سنسور اکسیژن را جدا کرده و به‌جای آن فشارسنج را نصب کنید.
- ماشین را روشن کنید و صبر کنید تا موتور سپس از چند دقیقه گرم شود.
- اگر فشارسنج بین ۰ تا ۳ پوند بر اینچ مربع را نشان داد، کاتالیست سالم است.
- اگر فشارسنج عدد ۸ پوند بر اینچ مربع به بالا را نشان دهد، کاتالیست خراب است.
هزینه تعمیر یا معاوضه کاتالیزور ماشین چه مقدار است؟
طول عمر کاتالیست ماشین نزدیک به ۱۰۰ هزار کیلومتر یا ۱۰ سال است. درصورت گرفتگی محدود کاتالیزور امکان تمیزکردن آن وجود دارد اما درصورت گرفتگی شدید یا صدمه‌دیدن این قطعه، فقط باید آن را معاوضه کرد. قیمت کاتالیزور انواع خودروها نزدیک به ۳ تا ۶ میلیون تومان است. تعمیرکار نیز برای معاوضه هر کاتالیست نزدیک به ۶۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان دستمزد دریافت می‌کند.
جمع‌بندی
کاتالیست فقطً با مقصد حفاظت از محیط زیست طراحی نشده و نقش مهمی در کارکرد ماشین دارد. بعضی اوقات بی‌توجهی به معاوضه کاتالیست خراب خسارت‌های چندین میلیونی برای تعمیر موتور را در پی دارد؛ به این علت باید به‌محض مشاهده علائم خرابی کاتالیست به تعمیرگاه مراجعه کرد.
درصورتی‌که حس می‌کنید تنفس ماشین شما دچار مشکل شده اما ایرادی در اگزوز و منیفولد خروجی وجود ندارد، بایستی کاتالیزور ماشین را بازدید کنید.
سؤالات متداول
بله، کاتالیست ماشین نیز عمر محدودی دارد و بعد از مدتی باید آن را معاوضه کرد. مبدل‌های کاتالیست خودروهای امروزی بعد از طی ۸۰ هزار کیلومتر، قابلیت خود را از دست خواهند داد و باید آن‌ها را معاوضه کرد.
قیمت کاتالیزور ماشین به عوامل مختلفی همچون نوع ماشین و استاندارد عدم‌آلایندگی آن بستگی دارد. بااین‌حال برای زیاد تر خودروهای ایرانی، قیمت کاتالیست بیشتر از ۲.۵ میلیون تومان است.
بله، همه خودروهای داخلی که از سال ۱۳۸۲ تا بحال تشکیل شده‌اند، تجهیزبه کاتالیست می باشند.
دسته بندی مطالب
اخبار کسب وکار