به گزارش خبرنگار فرهنگی ، سریال «سوجان» شنبه ۱۹ آبان‌ماه به روی آنتن شبکه یک سیما آمد. داستان سریال به شیوه قصه‌های واقعی با فرم «یکی‌می بود یکی نبوده است» اغاز شد. مادربزرگ با بازی ثریا قاسمی، داستان دختر قابله‌ای را روایت می‌کند که در دوران ارباب رعیتی، برای این که ناچار به ازدواج با خان نباشد، با نامزدش عقد می‌کند و شبانه به دل جنگل می‌زند.

همزمان با روایت این قصه، کم‌کم با نوه‌ی او سوجان آشنا می‌شویم و به وقایعی می‌رسیم که در صحنه مرکزی جریان دارد. از آنجایی که «سوجان» قرار است داستان سه نسل از یک خانواده را روایت کند، دو خط روایی گوناگون در کنار هم قرار گرفته‌اند و به لحاظ معنایی باهم گره می‌خورند.

شیوه معارفه شخصیت‌ها با ویژگی‌هایشان از ابتدا درست پیش می‌رود. انچه که اظهار شده، سریال قرار است نگاهی جامعه‌شناسانه به تغیرات سیاسی اجتماعی ایران داشته باشد و اکنون در نقطه اغاز همین مسیر قرار دارد. فریدون حسن‌پور که پیش‌تر سریال‌های پرمخاطب «از یاد رفته»، «گذر از رنج‌ها»، «کوبار» و … را کارگردانی کرده می بود، اکنون فیلمنامه این سریال را هم نوشته است؛ فیلمنامه‌ای که یقیناً توسط حسین تبریزی، سیدعلی حسینی و هدیه رضایی بازنویسی شده است.

حال‌وهوای تکه اول «سوجان» مخاطبان را به یاد سریال‌هایی همانند «بعد از باران»، «از یاد رفته»، «گذر از رنج‌ها»، «وارش» و … می‌اندازد؛ سریال‌های تاریخی که با محوریت زندگی یک دختر یا زن روستایی در خطه سرسبز گیلان ساخته شده و در زمان خودشان مخاطبان تعداد بسیاری داشتند.

حسین تبریزی تلاش کرده است فضا را مشابه با سال‌های ابتدایی ۱۳۰۰ بازسازی کند. شمایل خانه‌های روستایی، لباس‌ها، سبک زندگی، جنس روابط، محدودیت‌ها و … در همین جهت انتخاب شده‌اند. در تکه اول با دو برهه وقتی مواجهیم که زندگی دو نسل را به نمایش می‌گذارد و تلاش شده تفاوت بین این دو نسل هم به‌خوبی نمایش داده شود.

تا اینجای کار بدون شک، برگ برنده سریال، بازی ثریا قاسمی است. وجود او در این سریال و قصه‌ای که با آب‌وتاب برای نوه‌اش تعریف می‌کند علتشده با اتفاقات جذابی مواجه باشیم. قاسمی در نقش مادربزرگی ظاهر شده که برخلاف زن‌های آن دوران زیر بار زور نمی‌رود و اتفاقا با نوه‌اش همراه می‌شود تا زندگی بهتری را بسازد. او توانسته، جسارت و قوت یک زن روستایی را به عکس بکشد.

اما در ادامه او گفت‌وگویی با مدیرکل صداوسیمای گیلان، تهیه‌کننده و کارگردان سریال داشتیم که از نظرتان می‌گذرد:

استحکام خانواده و قوت زن ایرانی

تقی ربانی، مدیرکل صداوسیمای گیلان نیز درمورد این سریال و مرحله های تشکیل آن می‌گوید: این سریال برای تحقق شعار هویت‌محوری و عدل‌گستری در دوره تحول به‌حق نکات برجسته و آشکاری دارد و قصه و دورانی که به آن پرداخته شده کشش آن را دارد که مخاطب را با خودش همراه کند.

وی با پافشاری بر اهمیت پرداختن به نوشته زن مقاوم ایرانی، خانواده محوری و روایت قسمت‌هایی از تاریخ گیلان در این سریال می‌گوید: قصه از دوران پهلوی اول اغاز شده و تا پهلوی دوم ادامه دارد و ما ناظر زنان ایرانی، خصوصاً زن گیلانی که محور خانواده بودند و دوشادوش مردان به کار و فعالیت می‌پرداختند و ستم‌های تعداد بسیاری به آنها شد، هستیم. سریال استحکام خانواده و قدرتی را که خانم‌ها در خانواده دارند به عکس کشیده، نمادی از جایگاه واقعی زن ایرانی و گیلانی است.

ربانی درخصوص عملیاتی شدن شعار هویت‌محوری و عدل‌گستری در سریال‌هایی که دور از پایتخت تشکیل خواهد شد، می‌گوید: با دقت به سیاست دوره تحول مبنی‌بر خروج مجموعه‌های نمایشی از فضای آپارتمانی در تهران و دقت به همه مناطق و اقشار مردم، ساخت این چنین سریال‌هایی از بستر شبکه‌های ملی می‌تواند به شناساندن فرهنگ و آداب‌ورسوم مردم در استان‌های گوناگون پشتیبانی کند.

وی با پافشاری بر توانمندیهای مغفول مانده در استان‌ها گفتن می‌کند: برای تحقق این شعار رسانه باید به‌سوی مراکز برود، چون مراکز استان‌ها توانمندیهای تعداد بسیاری دارند که قطعاً در این سریال و دیگر سریال‌ها به منصه ظهور خواهد رسید. با اهمیت ترین مزیت سریال‌های استانی و مرکزگریزی منفعت گیری از قابلیت‌های استانی، فرهنگ، آداب‌ورسوم، روابط و شرایط بومی منطقه، دقت به نیازهای منطقه و کشف و معارفه توانایی های هنرمندان بومی آن خطه از سرزمین است.

ترجمان مادرانه‌ای از گیلان برای مام وطن

مهدی کریمی، تهیه‌کننده سریال «سوجان» از تهیه‌کنندگان قدیمی سینماست که فیلم‌های «آژانس شیشه‌ای»، « رنگ خدا»، «پاداش»، «روبان قرمز»، «چ» و «مهر مادری» را در کارنامه تشکیل خود دارد. او بعد از سریال «جلال۱» تهیه‌کنندگی این سریال را بر مسئولیت گرفته است.

وی در او مباحثه با خبرنگار تسنیم درمورد قصه سوجان می‌گوید: سریال سوجان نمایش یک دوره تاریخی در جغرافیای گیلان است که به نقش مؤثر زن در خانواده اشاره می‌کند و به سه نسل زن در خانواده (مادربزرگ، مادر و نوه) می‌پردازد. در این سریال جوانی مادرجان، جوانی سوجان و ماجراهای دیگر را می‌بینیم.

کریمی درمورد تهیه این سریال می‌افزاید: در میانه تشکیل سریال «جلال۱»، این سریال ازسوی سیمای مرکز استان‌ها به بنده نظر شد. فیلمنامه سریال در سال ۱۳۹۷ به قلم فریدون حسن‌پور نوشته‌شده می بود و ما با یک مطرح و فیلمنامه آماده برای ساخت این سریال کار را پذیرفتیم.

به حرف های این تهیه‌کننده، سریال در پنج فصل ۶۰ قسمتی در امور استان‌های صداوسیما از پروژه‌های متمرکز با صداوسیمای مرکز گیلان شکل گرفت که با نگارش فصل اول، مقدمات تشکیل آن در سال ۱۴۰۰ فراهم شد.

وی ادامه می‌دهد: با دقت به تغییرات مدیریتی که در این سال در سازمان رقم خورد، تشکیل سریال با نگاهی مبتنی بر دوره تحولی رسانه ملی و بعد از بازنگری فیلمنامه، از ۱۵ تیر ۱۴۰۱ اغاز شد. مسئله مهم این تاثییر، نمایش نقش مؤثر زن در خانواده است. ضمن این که در بستر این روایت خانوادگی و اجتماعی، ناظر تغیرات سیاسی و حاکمیتی در گیلان ۱۳۱۰ تا ۱۳۵۷ خواهیم می بود و این وقایع تقریباً مطابق حقیقت و اتفاقاتی است که در ایران رخ داده است.

کریمی درمورد داستان سریال توضیح می‌دهد: داستان روایتی از سه نسل است. مادربزرگ که قابله روستاست در کنار دختر و نوه‌اش که آن‌ها هم شغل مادربزرگ را ادامه خواهند داد داستان‌هایی را شکل می‌دهد. سریال با داستان عاشقانه سوجان، نوه خانواده داخل فضای ملودرام می‌شود و مخاطبان در کنار مشاهده وقایع تاریخی و ماجراهای خانوادگی، عاشقانه‌ای پر فرازو‌نشیب را به تماشا خواهند نشست.

تهیه‌کننده سوجان درمورد محل تصویربرداری و روال انتخاب بازیگران می‌گوید: ، فیلمبرداری در روستاهای گوناگون و در مناطقی از سیاهکل و لاهیجان انجام شد. بیشتر از ۱۰۰شخصیت در سوجان وجود دارند که ترکیبی از بازیگران ملی و بومی استان‌اند. وجود بازیگران و هنرمندان مستعد استانی در این تاثییر درامتداد اهداف سازمان برای کشف استعدادها و دادن زمان به هنرمندان کمتر دیده شده است.

کریمی به تهران‌گریزی و روایت قصه‌های تلویزیونی در شهرهای دیگر اشاره کرده و می‌افزاید: با دقت به توانایی تشکیل سریال جلال در تبریز و مرکز آذربایجان شرقی، بر این باورم که واقعاً جای خالی دیده شدن فرهنگ متنوع و جغرافیای گسترده ایران وجود دارد. تشکیل در مراکز محاسن بسیاری دارد که کشف توانایی های بازیگری و پشتیبانی به اقتصاد در شهرهای گوناگون بخشی از آن است.

بااین‌حال این تهیه‌کننده پافشاری می‌کند که برخلاف انتظار، هزینه تشکیل در خارج از پایتخت زیاد تر از تهران است. چون به‌محض فاصله گرفتن از مرکز هزینه‌های اضافی همانند اسکان، رفت‌وآمد از پایتخت به مرکز و تهیه امکانات فنی را باید متحمل شویم.

وی ادامه می‌دهد: در گیلان به علت شکل گردشگری‌اش در فصول گوناگون و ورود مسافران ما مدام با تحول قیمت‌ها مواجه می‌شدیم و هزینه پذیرایی و اسکان عوامل زیاد زیاد تر از تهران و رقمی دور از انتظار برایمان می بود.

کریمی در خصوص ساخت دکور در دوره‌های گوناگون تاریخی می‌گوید: وجود دوربین در محل واقعی قصه ازنظر تنوع بصری، قوت اجرایی و باورپذیری به روایت پشتیبانی می‌کند و ما با علم به این نوشته تا جایی که امکان داشت از آن فضاها منفعت گیری کردیم.

این تهیه‌کننده می‌افزاید: با دقت به هزینه‌ای که برای ساخت خانه‌های روستایی و لوکیشن‌های تاریخی مربوط به گیلان متحمل شدیم ترجیح می‌دادیم که این بناها و دهکده روستایی به‌گفتن فضایی برای گردشگری و درآمدزایی استان بماند؛ اما این رغبت را در صاحبان زمین ندیدیم و ناچار شدیم هر دکوری که آماده کردیم بعد از فیلمبرداری تخریب کرده به شکل اولیه تحویل صاحبانشان دهیم.

به حرف های وی، دست‌وپنجه نرم کردن با هزینه‌های اضافی که دوری از مرکز تشکیل می‌کند، مواردی است که نیاز به تصمیم‌گیری و بازنگری مدیران در پرداخت هزینه‌ها دارد و مشخص می کند که باید با درایت خاص از مطرح‌های این‌چنینی حمایتکنند.

کریمی در خصوص منفعت گیری از هنرمندان استانی می‌گوید: ظرفیت‌هایی که در برخی استان‌ها از ظرفیت بازیگری و عوامل اجرایی وجود دارد واقعاً ازنظر تخصصی وزنه‌ای برای کار می باشند. ضمن این که برای بازیگران شناخته شده که در پایتخت می باشند پنج، شش ماه دوری از خانواده دشوار است و ازجمله سختی‌های کار در شهرستان‌های دیگر است. ازاین‌رو وجود این هنرمندان استانی هم به جذابیت‌های بصری کار اضافه می‌کند و هم سبد بازیگری را متنوع می‌کند.

فروغی که خاموشی نمی‌گیرد

حسین تبریزی را با سریال‌های «جاده در دست تعمیر»، «بوی باران»، «تا رهایی» «صبح آخرین روز» و «رخنه» به یاد می‌آوریم. او که این روزها کارگردانی مادرسوجان را به آخر رسانده درمورد ساخت این سریال می‌گوید: سریال در فضای روستا و شهر می‌گذرد و ما بخشی از دهه۱۳۱۰ و این چنین دهه۵۰ شمسی را می‌بینیم. چشم‌انداز سریال برای پنج فصل در نظر گرفته شده و نگارش و ساخت فصول بعدی سریال در مرحله تصمیم‌گیری در سازمان صداوسیما قرار دارد.

وی درخصوص فیلمنامه این سریال می‌گوید: ماحصل تلاش فریدون حسن‌پور ملودرامی عاشقانه می بود که ما نیز در یک بازنویسی تغییراتی را از لحاظ ساختاری و محتوایی دادیم تا داستان با فضای اجتماعی و تاریخ زمان خودش همگام باشد.

این کارگردان با اشاره به پرداختن به زنان در برهه‌هایی از تاریخ گیلان می‌افزاید: نقش محوری این سریال بر مسئولیت مادر سوجان، زن گیلانی است که در موضوعاتی چون مبارزه با استبداد و تحکیم بنیان خانواده وجود دارد. در این سریال فضای اجتماعی حاکم دهه ۱۰ تا ۵۰ قرن معاصر، در خانواده و جامعه پیرامونی استان گیلان به عکس درآمده است.

تبریزی انتخاب بازیگران را قسمت مهم و دشوار این سریال دانسته و می‌گوید: در این تاثییر ۴۰ تا ۵۰ درصد از بازیگران شناخته شده ملی دعوت شدند. انتخاب ثریا قاسمی برای نقش مادرجان (مادربزرگ سوجان)، حدیث نیکرو برای نقش دخترِ مادرجان و غزال اکرمی در نقش مهم این سریال با نام سوجان قسمت مهمی از قصه را نمایان کرده است. ضمن این که مخاطبان از بازی بازیگرانی چون سیما تیرانداز و بهزاد فراهانی در دهه ۵۰ لذت خواهند برد.

وی با اشاره به اهمیت طراحی صحنه و لباس در این تاثییر تاریخی گفتن می‌کند: گیلان سرزمینی سرسبز است و داستان ما در فضای واقعی شکل می‌گرفت؛ اما به علت وفاداری به تاریخ سرزمین گیلان تلاش کردیم با طراحی صحنه و دکور کیوان ذوالفقاری و طراحی لباس زهره رفیعی این داستان عاشقانه را به شکل باورپذیر و جذابی تشکیل کنیم.

میثم آهنگری، مجری مطرح سریال مادر سوجان نیز گفتن می‌کند: این مجموعه تلویزیونی فرهنگ و رسوم گیلان را از صدسال پیش تا الآن به عکس می‌کشد. داستان سریال سپس از قیام میرزا کوچک خان را روایت می‌کند و ما قصه زندگی چند نسل در یک خانواده را تا قبل از انقلاب اسلامی داریم.

وی می‌افزاید: روایت از زبان مادربزرگ با بازی ثریا قاسمی است که نقش جوانی‌های او را بازیگری از خطه گیلان بازی می‌کند. او که قابله روستا بوده، سرگذشتش را برای نوه‌اش سوجان تعریف می‌کند.

آهنگری تصریح می‌کند: سوجان، دختر فهمیده و اهل معرفت خانواده است که زیر نظر مادربزرگ رشد کرده و نسبت به زمانه خود آگاهی دارد. موردحمایت خانواده بوده و تحصیلات عالیه دارد و با دیگر دختران روستا متفاوت است.

به حرف های مجری مطرح مادر سوجان، در این سریال الگوی هویتی در رابطه عاطفی بین روستائیان را خواهیم دید و این شخصیت‌ها مردم‌دار، معتبر، اهل معنویت، آگاهی‌قسمت و دستگیر اهالی روستا می باشند. خانواده محجوب و مورد وثوقی‌اند که اهالی روستا رابطه عاطفی خوبی با آنها دارند.

انتهای مطلب/