به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ اتفاق طراحی پوسترهای چندگانه فجر؛ اعم از سینما، تئاتر، موسیقی، شعر و حتی هنرهای تجسمی، دو دهه‌ای است که به معضل بدل شده و هر ساله با انتشار کردن و رونمایی پوستر جشنواره‌های فجر موج عظیم انتقاد‌ها روانه خواهد شد. حال، هر سال به فراخور شرایط حاضر انگشت‌ها یکی از پوسترها را نشانه می‌گیرند. از فاجعه طراحی پوستر سی‌وسومین جشنواره تئاتر فجر گرفته که با موج عظیم انتقادها، فراخوانی چند روزه بابت طراحی مجدد پوستر انتشار شد و در نهایت هم، کار قبول شده کپی از آب درآمد؛ گرفته تا طراحی پوستر سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر که همه نشانه‌های آن، مطرح‌های از پیش آماده بودند! همه و همه این مثالها جهت شدند تا نگاه‌ها به رونمایی این پوسترها معطوف شوند.

اما علت چیست؟ یکی از با اهمیت ترین معضلات این نوشته این است که سلیقه مقامات اجرایی، ممیزی‌های اعمال شده و مجوزهای گوناگون سد راه طراح قرار می‌گیرند و همین موارد جهت خواهد شد که طراحی این پوسترها با فشارهای دوچندان، در عرض چند روز اندک آماده شده و به رونمایی برسند. در این بین بنا به علاقمندان زیاد تر جشنواره‌های فجر، نگاه‌های عمیق‌تر و تخصصی‌تری به پوستر جشنواره‌های سینما و تئاتر و گهگاه موسیقی می‌شود تا جایی‌که مقدار حساسیت در این طراحی‌ها زیاد بالا رفته و کار را برای هر طراحی سخت‌تر می‌کند. در این حد که بعضا شنیده شده گرافیست و طراح‌های نام آشنا هم از طراحی آن حذر می‌کنند.

اگر به فستیوال‌های معتبر فیلم در کشورهای گوناگون نگاهی انداخته شود، اشکار است که زمان تعداد بسیاری صرف فکر کردن روی جزء به جزء اجزای پوستر شده است. تا حدی که برخی از این فستیوال‌ها از سپسِ اختتامیه جشنواره به طراحی و ایده‌پردازی فستیوال سال آینده فکر کرده و اتودهای خود را اراعه می‌کنند. اما در رابطه طراحی پوستر با اهمیت ترین جشنواره هنری سرزمین ما یعنی جشنواره فیلم فجر کار به جایی رسیده که دیگر نمی‌توان اعتنایی به آن کرد. کج‌سلیقه‌گی دبیرها در برخی از سالهای قبل و تحمیل کردن آشناهایشان به جشنواره، بدترین زیان این نوشته شده است.

اکنون سوال اینجاست که چرا از مادامی که صنعت دیجیتال جانشین طراحی دستی شده، به‌جای این که جهت هر چه بهتر شدن کار شود علتپس رفت آن شده است؟!

رونمایی چهل‌وسومین پوستر جشنواره فیلم فجر انجام شد. با طراحی «ابراهیم حقیقی» که طراح و گرافیست نامی و از مدرسین به‌نام کشورمان است. تصویری از «رقیه چهره‌آزاد» که از عکس‌های عکاس نامی سینما یعنی «گرامی ساعتی» منفعت برده و بلبل و یا هزاردستانی روی انگشت دستش نشسته است و اشارت به یکی از برترین آثار سینمایی ایران سپس از انقلاب یعنی فیلم «مادر» ساخته زنده‌یاد «علی حاتمی» می‌کند. با بعد عرصه‌ای مملو از گل و مرغ و رنگ و لعابی اغراق‌آمیز بر چهره مادر و نورانی کردن فضایی رویاگونه که از هوش مصنوعی نیز منفعت جسته است.

این که از یک کاراکتر بزرگ سینمایی به گفتن نماد مهم در پوسترهای فستیوال‌ها منفعت گیری شود در همه دنیا مرسوم است و کن و برلیانه نیز چندین دفعه این کار را انجام داده‌اند؛ اما سوال مهم این است که «ابراهیم حقیقی»، هنرمندی با عقبه درخشان که کارهای قبل‌اش هر کدام کلاسی از درس می باشند، چرا باید در زمانه دیجیتال تا این حد کاری غریب از شاهکارهای خود تشکیل کند؟ ابراهیم حقیقی‌ای که خود طراح نماد سیمرغ جشنواره فیلم فجر است، حال در طراحی پوستر خود هیچ منفعت گیری‌ای از با اهمیت ترین نماد جشنواره که زاده ذهن خود او است نکرده است و آن سیمرغ اساطیری طراحی شده که به جد یکی از بهترین نشانه‌های طراحی شده اوست جایش را به یک گنجشک، بلبل و یا هزاردستانی داده که روی انگشت مادر نشسته!

امکان پذیر تعمدی در کار بوده باشد که او خواسته مقدار ضعف و بی‌رمق شدن جشنواره را در سال‌های تازه نشان دهد و یا این که تلاش کرده خود را با هنر امروزه و عصر هوش مصنوعی و تکنولوژی‌های تازه وقف دهد.

اما آیا اگر گفتن چهل و سومین جشنواره فیلم فجر را از پوستر حذف کنیم باز هم می‌توان او گفت این پوستر برای جشنواره فیلم فجر است؟ یا می‌توان از آن به‌گفتن پوستری برای پاسداشت مقام زن و یا پوستری برای روز مادر منفعت گیری کرد؟

متاسفانه باید او گفت که سالیان سال است که دیگر پوستری چشم‌نواز به چشم مخاطبان نمی‌خورد و حتی طراحان نامی هم دیگر نمی توانند کار ژرف و اثرگذار همانند قبل تشکیل کنند. پوسترهایی که هم چنان نگین زرین گرافیک این مرز و بوم بوده و اکنون که می‌خواهیم همان قدیم و قبل و نوستالژی خود را از نو بازآفرینی کنیم از انجامش باز می‌مانیم. فقط کار به جایی رسیده که طراح همه تلاش خود را می‌کند که حس گَس اما خوشمزه قبل را در نگاه مخاطب بنشاند تا احتمالا با خاطرات قبل بتواند منفعت‌ای از هنر خود برد. وگرنه دیگر سال‌های تعداد بسیاری است که هیچ چیز طعم قبل‌اش را ندارد!

یادداشت از علی حدادی‌اصل

انتهای مطلب/