به گزارش خبرخوان
زهرا وجدانی: افت بودجه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۴ به مقدار ۵۰ درصد، زنگ خطری جدی برای اکوسیستم علم و فناوری سرزمین به حساب می اید. این افت به‌اختصاصی در حالی اتفاق می‌افتد که سرزمین در رقابتی تنگاتنگ با همسایگان خود قرار دارد. از این رو نیاز به اندوخته‌گذاری در حوزه‌های کلیدی همانند هوش مصنوعی، میکروالکترونیک و فناوری‌های نوین بیشتر از پیش حس می‌شود. بر پایه اظهار “محمدرضا کاشفی” معاون گسترش مدیریت و جذب اندوخته معاونت علمی، این افت بودجه جهت محدودیت در تعریف و اجرای پروژه‌های تازه خواهد شد و تأثیرات منفی آن می‌تواند تا حداقل یک دهه بر روال گسترش فناوری سرزمین ادامه یابد. گزارش زیر به تحلیل دلایل افت بودجه، تأثیر آن بر پروژه‌های کلان و حمایتاز شرکت‌های دانش‌بنیان، این چنین برنامه‌های معاونت علمی برای جبران این کسری می‌پردازد.
چالش‌های بزرگ برای گسترش فناوری در سرزمین
بودجه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۴ با افت ۵۰ درصدی روبروست؛ وضعی که می‌تواند اجرای پروژه‌های کلان ملی، حمایتاز شرکت‌های دانش‌بنیان و گسترش فناوری‌های نوین را دچار مشکلات زیاد تر کند . معاون گسترش مدیریت و جذب اندوخته این معاونت، در او گفت‌و‌گو با خبرنگار علمی برنا، جزئیات این افت بودجه، پیامد‌های آن و عمل های معاونت برای جبران این کسری را تشریح کرده است.
بودجه معاونت علمی در سال ۱۴۰۴ چه مقدار افت یافته است؟
بودجه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان عمدتاً از محل عوارض خام‌فروشی و واردات ماشین‌آلات صنعتی فراهم می‌شود. در سال ۱۴۰۳ برآورد شده می بود که نزدیک به ۴۰ همت از این محل وصول شود که ۵۰ درصد آن به معاونت علمی تعلق یافت. اما در سال جاری، این رقم در کل به ۲۳.۹ همت افت یافته که از این مقدار، نیمی به معاونت علمی و نیمی دیگر به صندوق نوآوری و شکوفایی تعلق داده خواهد شد.
معاون گسترش مدیریت و جذب اندوخته معاونت علمی با اشاره به بودجه سال ۱۴۰۴می‌گوید:«در این بودجه، عددی معادل ۲۳.۹ همت در بند «ت» ماده ۹۹ قانون برنامه هفتم قرار دارد که با دقت به این عدد، اکنون بودجه معاونت ۵۰ درصد افت منبع های نسبت به سال قبل دارد.»
دلایل افت بودجه چیست؟
افت بودجه ناشی از تحول در نحوه تخصیص عوارض خام‌فروشی و واردات ماشین‌آلات است. کاشفی در این باره می‌گوید: «در قانون جهش تشکیل دانش‌بنیان، بندی برای گرفتن عوارض از فروش مواد خام معدنی و ماشین‌آلات وارداتی اضافه شد. سال قبل پیش‌بینی درآمد این قسمت بر پایه برآورد‌های اولیه انجام شد، اما امسال به علت تغییرات در سیاست‌های بودجه‌ای، منبع های تخصیص‌یافته به معاونت علمی افت یافته است.»
تأثیر افت بودجه بر پروژه‌های کلان علمی و فناورانه
در سایت خبری خبرخوان آخرین اخبارحوادث,سیاسی,فرهنگ وهنر,اقتصاد و تکنولوژی,دفاعی,ورزشی,ایران,جهان را بخوانید.
افت منبع های مالی معاونت علمی درفرایند اجرای پروژه‌های ملی در حوزه‌های هوش مصنوعی، میکروالکترونیک، نانو، زیست‌فناوری و فضایی تأثیر مستقیم خواهد داشت. کاشفی با اشاره به چالش‌های یاد شده می‌گوید: «پروژه‌هایی همانند مزرعه GPU و گسترش هوش مصنوعی که حداقل ۱۰۰ میلیون دلار اندوخته‌گذاری نیاز دارد، در معرض توقف یا کندی اجرا قرار خواهند گرفت. این قضیه نه‌تنها گسترش این فناوری‌های راهبردی را مختل می‌کند؛ بلکه سرزمین را در رقابت علمی و صنعتی با دیگر سرزمین‌ها دچار عقب‌ماندگی خواهد کرد.»
او می‌افزاید: «با افت منبع های، سهم مطرح‌های کلان ملی نیز افت خواهد یافت. این در حالی است که تعداد بسیاری از این پروژه‌ها در مرحله های حساس گسترش قرار دارند و افت بودجه می‌تواند اندوخته‌گذاری‌های قبل را نیز بی‌نتیجه کند.»
نبوده است امکان برای تعریف پروژه‌های تازه
یکی از پیامد‌های مهم افت بودجه، نبوده است امکان تعریف پروژه‌های تازه در حوزه‌های راهبردی علم و فناوری است. کاشفی در این خصوص هشدار می‌دهد: «با دقت به نرخ بالای ارز و هزینه‌های گسترش فناوری، امکان تعریف هیچ پروژه جدیددر سال ۱۴۰۴ وجود نخواهد داشت. به این ترتیب ما تنها می‌توانیم به ادامه پروژه‌های قبل بسنده کنیم. به هرحال پافشاری می‌کنم که گسترش فناوری نیاز به اندوخته‌گذاری مستمر دارد و توقف آن، سرزمین را از پیشرفت بازمی‌دارد.»
صدمه‌های طویل مدت به شرکت‌های دانش‌بنیان
افت بودجه، به طور مستقیم بر حمایتاز شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها نیز تأثیر خواهد گذاشت. کاشفی در این باره می‌گوید: «شرکت‌های دانش‌بنیان به پشتیبانی‌های مالی و زیرساختی نیاز دارند. به این علت افت بودجه می‌تواند علتکاهش تشکیل، افت اندوخته‌گذاری و کم شدن نوآوری در این شرکت‌ها شود. این تاثیرات نه‌تنها در مختصر‌زمان، بلکه حداقل تا یک دهه آینده بر اکوسیستم فناوری سرزمین باقی خواهد ماند.»
کاشفی این چنین پافشاری می‌کند که معاونت علمی در حال بازدید راهکار‌هایی برای جبران این افت است، اما تا بحال هیچ تضمینی برای فراهم منبع های جانشین وجود ندارد.
رایزنی‌های معاونت علمی برای جبران بودجه
معاونت علمی در تلاش است که در رایزنی با مجلس شورای اسلامی و سازمان برنامه و بودجه، منبع های جدیدی برای جبران کسری بودجه اشکار کند. کاشفی با اشاره به این مذاکرات می‌گوید: «در او گفت‌و‌گو با نمایندگان مجلس از جمله آقایان تاجگردون و قالیباف، تلاش داریم تا سهم بیشتری از منبع های مالی سرزمین را به حوزه علم و فناوری تعلق دهیم. اما با دقت به شرایط اقتصادی و محدودیت‌های بودجه‌ای، رسیدن به این مقصد دشوار به نظر می‌رسد.»
وی این چنین به چالش‌های ساختاری بودجه اشاره و می‌افزاید: «سازمان برنامه و بودجه قول داده است که از سال آینده، افت بودجه معاونت علمی جبران شود، اما با دقت به محدودیت‌های حاضر، تحقق این وعده زیاد سخت خواهد می بود.»
برتری‌های بودجه‌ای معاونت علمی در سال ۱۴۰۴
با افت منبع های مالی، معاونت علمی ناچار به تحول در برتری‌های تخصیص بودجه شده است. کاشفی در این باره توضیح می‌دهد: «امسال تمرکز مهم ما بر ادامه پروژه‌های جاری خواهد می بود؛ چون افت منبع های، امکان تعریف برنامه‌های تازه را از بین برده است.»
به حرف های وی، بودجه تعلق‌یافته به برخی قسمت‌ها به‌طور محسوس افت یافته است. از جمله:
• معاونت علمی: افت ۵۰ درصدی بودجه
• صندوق نوآوری و شکوفایی: افت سهم از منبع های مالی
• پروژه‌های کلان ملی: افت سهم از بودجه سال ۱۴۰۴
چالش‌های پیش روی گسترش علم و فناوری در سرزمین
افت ناگهانی منبع های مالی، چالش‌های بسیاری را برای زیست‌بوم علم و فناوری سرزمین به همراه خواهد داشت. برخی از با اهمیت ترین این چالش‌ها عبارت‌اند از:
*نبوده است امکان اجرای پروژه‌های کلان همانند گسترش هوش مصنوعی و میکروالکترونیک
*محدود شدن حمایتاز شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها
*تشکیل وقفه در حرکت اکوسیستم فناوری که اثرات آن تا یک دهه ادامه خواهد داشت
*افزایش فاصله رقابتی ایران با سرزمین‌های پیشرو در علم و فناوری
خطر رکود فناوری در سرزمین
افت ۵۰ درصدی بودجه معاونت علمی، نه‌تنها اجرای پروژه‌های کلیدی را مختل می‌کند، بلکه حمایتاز شرکت‌های دانش‌بنیان را نیز محدود خواهد کرد. این افت منبع های، در شرایطی که تعداد بسیاری از سرزمین‌های منطقه اندوخته‌گذاری‌های گسترده‌ای در حوزه‌های فناوری انجام خواهند داد، می‌تواند گسترش علمی و صنعتی سرزمین را با تهدید جدی روبه رو کند.
با وجود کوششهای معاونت علمی برای جبران این کسری، هیچ راه‌حل قطعی برای این قضیه اراعه نشده است؛ در حالی که فناوری با شدت بسیاری در حال پیشرفت است، رکود در این قسمت می‌تواند موقعیت ایران را در رقابت‌های بین‌المللی به‌شدت تضعیف کند.
حال سوال کلیدی این است: آیا این افت بودجه جبران می‌شود؟ با دقت به وضع جاری، جواب به این سوال تا این مدت روشن نیست. حقیقت این است؛ اگر منبع های جانشین فراهم نشود، امکان پذیر سرزمین با چالشی جدی در حوزه گسترش فناوری‌های نوین روبرو شود.
انتهای مطلب/
دسته بندی مطالب
اخبار کسب وکار
منبع