به گزارش خبرنگار فرهنگی ، در حالی که هر روز ناظر ظهور یک پلتفرم تازه در نمایش‌خانگی هستیم، این صنعت در حال رشد قارچ‌طوری است که هم چنان تعداد بسیاری از مسائل نظارتی و شفافیت مالی را بدون جواب باقی می‌گذارد.

رشد قارچ‌گونه نمایش‌خانگی: از استارنت تا آشفتگی بازار پلتفرم‌ها

در شرایطی که هر روز یک پلتفرم تازه در فضای نمایش خانگی سربرمی‌آورد، صنعت سرگرمی ایران بیشتر از آن‌که مسیر رشد و گسترش اصولی را طی کند، به سمت گسترشی بی‌قاعده و کنترل‌نشده پیش می‌رود. این رشد قارچ‌گونه، نه‌تنها ساختارهای نظارتی را دور می‌زند بلکه شفافیت مالی، کیفیت محتوایی و عدل رقابتی را نیز زیر سوال می‌برد. تازه ترین نمونه این روال، پلتفرم استارنت است که با تکیه بر شهرت برادران آقاگلیان – تهیه‌کنندگان باسابقه تلویزیون – داخل میدان شده است.

استارنت: رقابت با شعار رایگان بودن یا تضعیف قواعد بازار؟

استارنت با وعده اراعه محتوای رایگان و بدون اشتراک، در حالی داخل رقابت با دیگر پلتفرم‌ها شده که تا این مدت اشکار نیست این مدل اقتصادی تا چه حد پایداری دارد یا چه تأثیری بر اقتصاد تشکیل محتوا خواهد گذاشت. یقیناً پیش از این، این چنین مدلی را «تماشاخونه» نقل کرده می بود که زیاد سریع از میدان به در شد.

اما سریال افتتاحیه پلتفرم استارنت، «کنکل»، با وجود بازیگران سرشناس چون صابر ابر و هانیه توسلی، در تلاش است تا سهم قابل توجهی از بازار مخاطب را به خود تعلق دهد، اما غیبت شفافیت در نحوه فراهم مالی، مدل درآمدزایی و تعامل با سازندگان محتوا، نگرانی‌هایی جدی درمورد پایداری این پروژه و آثار شبیه آن به وجود اورده است.

داستان «کنکل» درمورد سرقت مواد اولیه از یک کارخانه و عکس العمل‌های بعد از آن، با وجود وجود بازیگران نقل، ساختار داستانی تکراری و بدون نوآوری خاصی دارد. انتشار کردن هفتگی این سریال در روزهای پنج‌شنبه، در شرایطی که بازار به شدت از محتوای تکراری و کیفیت پایین رنج می‌برد، احتمالا تنها برگ برنده استارنت برای جلب کنجکاوی مخاطب باشد.

در کل، پلتفرم‌هایی نظیر استارنت، اگرچه با شعار نوآوری داخل میدان خواهد شد، اما در غیاب چارچوب‌های اشکار نظارتی و اقتصادی، زیاد تر به بی‌ثباتی فضای نمایش خانگی دامن می‌زنند. این سوال اساسی نقل است که آیا رشد سریع پلتفرم‌ها در غیاب مقررات اشکار، آینده‌ای روشن برای صنعت نمایش خانگی رقم خواهد زد یا به انبوهی از پروژه‌های ناتمام، محتوای سطحی و رقابت‌های ناسالم منجر خواهد شد؟

افزایش پلتفرم‌های نمایش خانگی: چالش‌ها و زمان‌ها

در حالی که پلتفرم‌های تازه همانند قارچ در حال رشد می باشند، صنعت نمایش خانگی هم چنان با چالش‌های بسیاری مواجه است. در سال ۱۴۰۳، رقابت بین پلتفرم‌های گوناگون شدت گرفت و تولیدات جدیدی همانند «افعی تهران» از فیلیمو، «قطب شمال» از نماوا و «جنگل آسفالت» از فیلمنت، فضای رقابتی سنگینی به وجود اورده است. اما در کنار این رقابت‌ها، سوالات بسیاری در رابطه شفافیت مالی و محتوایی این پلتفرم‌ها نقل است.

علی‌رغم تبلیغات گسترده، تا این مدت هیچ اطلاعات دقیقی در رابطه مقدار درآمد و هزینه‌های تشکیل آثار در دسترس عموم قرار ندارد. مطابق برخی آمارهای غیررسمی، حجم بازار پلتفرم‌های نمایش خانگی به رقم‌های چشمگیری رسیده است، اما هیچ شفافیتی در رابطه این درآمدها وجود ندارد. به گفتن مثال، پلتفرم شیدا اظهار کرده که نزدیک به ۵۰۰ هزار مخاطب جذب کرده است، که این رقم می‌تواند درآمدی بیشتر از ۷۰ میلیارد تومان در زمان وقتی مختصر به همراه داشته باشد.

چرا پلتفرم‌ها به طور قارچی می‌آیند؟

ظهور پلتفرم‌های تازه، که زیاد تر همانند به ظهور قارچ‌ها در دنیای نمایش خانگی می باشند، سوالات بسیاری را به جستوجو دارد. آیا این پلتفرم‌ها واقعا به فکر حقوق مخاطب می باشند؟ آیا محتوای تولیدی آن‌ها به درد جامعه می‌خورد یا فقط یک جابجایی مالی و تجاری است؟ اکنون، تعداد بسیاری از پلتفرم‌ها بدون مقصد اشکار و فقط برای منفعت‌برداری از تسهیلات حاضر در بازار، داخل این عرصه خواهد شد.

به حرف های برخی تحلیلگران، دنیای نمایش خانگی زیاد تر به یک بازار مالی و تجاری تبدیل شده است، نه یک حوزه فرهنگی و هنری. در حالی که تعداد بسیاری از مخاطبان در مناطق دورافتاده و محروم سرزمین به علت قیمت بالای اینترنت و اشتراک‌ها قادر به دسترسی به این پلتفرم‌ها نیستند، تعداد بسیاری از پلتفرم‌ها هم چنان به تشکیل محتواهایی می‌پردازند که نه تنها به رشد فرهنگی پشتیبانی نمی‌کند، بلکه زیاد تر به جستوجو سودآوری است.

رقابت بین پلتفرم‌ها و آینده نمایش‌خانگی

با دقت به این حالت، پلتفرم‌های حاضر به شدت در حال رقابت با یکدیگر می باشند. فیلیمو و نماوا، به گفتن دو پلتفرم قدیمی‌تر، استراتژی‌هایی برای دنباله‌سازی آثار موفق خود در پیش گرفته‌اند، در حالی که فیلمنت و دیگر پلتفرم‌ها زیاد تر به تشکیل برنامه‌های تازه و رئالیتی‌شوها متمرکز شده‌اند. این رقابت‌ها، اگرچه به رشد صنعت پشتیبانی کرده، اما هم چنان به شفافیت مالی و محتوایی نیاز دارد.

این چنین، در حالی که پلتفرم‌های جدیدتری همانند «شیدا» به بازار داخل خواهد شد، تا این مدت نتوانسته‌اند پیروزی‌های چشمگیری به دست آورند و تنها تعداد مقداری از این پلتفرم‌ها به تشکیل محتوا پرداخته‌اند. سوالات بسیاری درمورد آینده این پلتفرم‌ها و اهدافشان وجود دارد، و باید دید که آیا این رقابت‌ها به رشد واقعی صنعت نمایش خانگی منجر خواهد شد یا خیر.

چالش‌ها و زمان‌های اینده

در نهایت، آینده نمایش خانگی در ایران هم چنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. با وجود رقابت شدید بین پلتفرم‌ها و افزایش تولیدات، تا این مدت نیاز به شفافیت زیاد تر در حوزه‌های مالی و محتوایی حس می‌شود. برای آینده‌ای بهتر، نهادهای نظارتی باید به دقت اهداف و فعالیت‌های این پلتفرم‌ها را بازدید کنند و مطمعن حاصل کنند که تولیدات این عرصه نه تنها سودآوری اقتصادی، بلکه تاثیرات فرهنگی مثبتی بر جامعه دارند.

صنعت نمایش خانگی در اغاز تحولی جدّی قرار دارد، اما باید مواظب می بود که این تغیرات فقط به رشد تجاری محدود نشود و حقوق مخاطب و کیفیت محتوا در برتری قرار گیرد.

 چند مسئله با رئیس تازه ساترا

تا بحال بیشتر از ۴۶۰ پلتفرم و رسانه موفق به دریافت مجوز از این نهاد شده‌اند، که این تحول به تغییرات و رقابت‌های تازه در بازار پلتفرم‌ها منجر شده است.

فیلیمو که در چند سال تازه به گفتن یکی از پلتفرم‌های برجسته در عرصه نمایش خانگی شناخته می‌شد، سال قبل با چالش‌هایی روبه رو شد. در نیمه نخست سال، این پلتفرم با دنباله‌سازی سریال‌های «جوکر» و «زخم کاری» توانست به مقدار قابل توجهی از بازدیدکنندگان جذب کند. در کنار این، فیلمنت نیز با برنامه‌ریزی‌هایی که از ماه‌ها قبل برای سال ۱۴۰۳ انجام داده می بود، تمرکز خود را بر تشکیل مینی‌سریال‌ها و برنامه‌های تازه گذاشت. سریال‌های «در انتهای شب» و «داریوش» از با اهمیت ترین آثار پربیننده این پلتفرم بودند. این چنین، فیلمنت به استراتژی دنباله‌سازی در رئالیتی‌شوها پرداخته و با برنامه‌هایی چون «شب آهنگی» و «مافیا»، به جذب مخاطب زیاد تر پرداخت.

در بین پلتفرم‌های حاضر، نماوا سال ۱۴۰۳ را با جنجال‌هایی بین هنرمندان و یکی از اعضای هیئت‌مدیره اغاز کرد. این پلتفرم بعد از آن با انتشار کردن سریال «کنسرتینو» و توقف «غربت»، در نیمه دوم سال با «ازازیل» توانست دقت‌ها را مجدد به خود جلب کند، هرچند این پیروزی تنها موقتی می بود.

از نظر دیگر، پلتفرم‌های تازه‌داخل به این عرصه، از جمله «شیدا»، نشان دادند که پتانسیل رقابت با پلتفرم‌های قدیمی را دارند. پلتفرم «شیدا» بعد از گمانه‌زنی‌های زیاد، مالکیت سریال «آبان» را بر مسئولیت گرفت و به گفتن یکی از تازه ترین رقیب ها داخل بازار شد. علاوه بر این، پلتفرم «تماشاخونه» که سال قبل با سریال «پدر گواردیولا» داخل رقابت شده می بود، امسال تنها به پخش آنلاین محتوا پرداخت و از رقابت مهم کنار رفت.

در این بین تنها شیدا توانست مخاطبینی را با خود همراه کند. به تازگی «کنکل» هم با استارنت آمد؛ دیگر پلتفرم‌ها عمدتاً به پخش محتواهای حاضر پرداخته و به تولیدات تازه نپرداخته‌اند.

با وجود این تغیرات، شفافیت در مسائل مالی و اجرایی پلتفرم‌ها هم چنان یک چالش بزرگ باقی مانده است. اطلاعات دقیق درمورد اشتراک‌ها، درآمدها و هزینه‌های تشکیل آثار در دسترس عموم قرار ندارد و تعداد بسیاری از داده‌ها به طور غیررسمی و پراکنده انتشار خواهد شد. با این حال، آمارهای انتشار شده نشان خواهند داد که بازار پلتفرم‌های نمایش خانگی به شدت در حال رشد است و برآوردها از حجم بازار بیشتر از ۱۰ هزار میلیارد تومان حکایت دارد.

با مدیریت تازه ساترا و روال سریع اعطای مجوزها، به نظر می‌رسد که بازار پلتفرم‌های نمایش خانگی در سال‌های آینده با رقابت شدیدتری مواجه خواهد شد. انتظار می‌رود که در سال ۱۴۰۴، پلتفرم‌های بیشتری به عرصه رقابت داخل شوند و اشتراک‌ها هم چنان روال افزایشی خود را طی کنند. با این حال، به نظر می‌رسد که عدم شفافیت در این حوزه هم چنان ادامه یابد.

احتمالا جواد رمضان‌نژاد به گفتن رئیس تازه ساترا در اولین قدم باید به این حالت پلتفرم‌های نمایش خانگی که به طور قارچ‌گونه در حال رشد می باشند، سر و سامان بدهد. این پلتفرم‌ها روز به روز افزایش می‌یابند و تعداد بسیاری از آن‌ها بدون هیچ برنامه‌ریزی اشکار و یا محتوای دلنشین، داخل بازار خواهد شد و در نهایت به شدت از آن خارج خواهد شد. در حالی که صنعت نمایش خانگی در حال گسترش است و رقابت بین پلتفرم‌ها روز به روز شدت می‌گیرد، این بی‌نظمی و عدم شفافیت در نحوه کارکرد پلتفرم‌ها می‌تواند تبدیل سردرگمی مخاطبان و افت کیفیت محتوای اراعه شده شود.

برخی از پلتفرم‌های تازه بدون آنکه تأثیر قابل توجهی بر مخاطب بگذارند، تنها برای منفعت‌برداری از تسهیلات و امکانات دولتی داخل عرصه شده‌اند و زیاد تر به جستوجو سود مالی می باشند تا اراعه محتوای مورد قیمت به مخاطب. در این بین، وجود این پلتفرم‌ها در فضای رقابتی بدون داشتن برنامه‌های اشکار برای حمایتاز حقوق مخاطبان، مشکلاتی را به وجود اورده است. این بی‌نظمی نه تنها علتسردرگمی در بین مخاطبان می‌شود بلکه جهت افت مطمعن به این پلتفرم‌ها و محتواهای اراعه شده در آن‌ها خواهد شد.

به این علت، جواد رمضان‌نژاد به گفتن رئیس تازه ساترا باید در قدم اول، به شکل‌گیری یک سیاست نظارتی جامع و شفاف در این صنعت بپردازد. ملزوم است که نظارت دقیق‌تری بر تأسیس و فعالیت پلتفرم‌ها صورت گیرد تا مطمعن حاصل شود که این پلتفرم‌ها تنها به تصمیم سودآوری و بدون دقت به مخاطب داخل بازار نمی‌شوند. این چنین، تشکیل یک چارچوب قانونی و مالی شفاف برای پلتفرم‌ها می‌تواند به تسهیل رقابت سالم و تحکیم جایگاه صنعت نمایش خانگی در سرزمین پشتیبانی کند.

در این راستا، همکاری نزدیک بین ساترا و پلتفرم‌های حاضر و نوظهور می‌تواند تبدیل استانداردسازی خدمات و محتوای اراعه شده، و در نهایت به ترقی کیفیت صنعت نمایش خانگی در ایران شود. با دقت به اهمیت روزافزون پلتفرم‌ها در فرهنگ عمومی، نظارت دقیق و کارآمد در این حوزه می‌تواند به گسترش محتوای سالم و با کیفیت پشتیبانی کرده و توانایی‌ای مثبت برای مخاطبان رقم بزند.

انتهای مطلب/