دانشمندان در مطالعه جدیدی با بازدید داده‌های ۹ ساله فضاپیمای MAVEN اظهار کرده‌اند که یون‌های حاضر در جو مریخ تحت‌تأثیر باد خورشیدی دچار فرایندی به نام اسپاترینگ خواهد شد و این اتفاق نقش مهمی در نابودی تدریجی جو این سیاره داشته است.

اتفاق اسپاترینگ چیست؟

اتفاق‌ اسپاترینگ در علم فیزیک و اخترشناسی به فرایندی حرف های می‌شود که طی آن ذرات باردار پرانرژی، همانند یون‌های باد خورشیدی، با اتم‌ها یا مولکول‌های حاضر در جو یک سیاره برخورد می‌کنند و آن‌ها را به بیرون از جو پرتاب می‌کنند. در رابطه مریخ، اسپاتِرینگ یکی از دلایل مهم از بین رفتن تدریجی جو آن محسوب می‌شود. چون مریخ برخلاف زمین فاقد میدان مغناطیسی قوی است، نمی‌تواند از جو خود در برابر ذرات پرانرژی خورشید محافظت کند.

یقیناً این فرایند زیاد آهسته انجام می‌شود، اما در طول میلیون‌ها سال و از وقتی که خورشید جوان‌تر و فعال‌تر بوده، علتشده جو مریخ به‌شدت نازک شود و شرایط آن برای نگه داری آب مایع و حیات احتمالی از بین برود.

یافته‌های تازه درمورد فرسایش جو مریخ

در این تحقیق، دانشمندان تمرکز خود را بر یون آرگون معطوف کرده‌اند؛ عنصری که شاخص مهمی برای ردگیری فرایند اسپاتِرینگ به‌شمار می‌رود. بازدید آنها مشخص می کند در ارتفاع بالای ۳۵۰ کیلومتری از سطح مریخ، چگالی یون آرگون بسته به جهت میدان الکتریکی باد خورشیدی، به‌شدت تحول می‌کند، درحالی‌که در ارتفاعات پایین‌تر، این چگالی ثابت‌تر است.

این تفاوت‌ها، به‌اختصاصی در زمان وقوع طوفان‌های خورشیدی، شدیدتر نیز شده‌اند و نشان خواهند داد که اسپاتِرینگ تا این مدت هم در جو مریخ ادامه دارد.

پژوهشگران این چنین دریافته‌اند که در تاثییر این اتفاق، ایزوتوپ‌های سبک‌تر آرگون راحت‌تر از جو خارج خواهد شد و ایزوتوپ‌های سنگین‌تر باقی می‌همانند؛ قضیه‌ای که به‌خوبی می‌تواند فرایند فرسایش جو را در طول میلیون‌ها سال توضیح دهد. آن‌ها پافشاری دارند که نبوده است میدان مغناطیسی سراسری در مریخ، یکی از دلایل مهم وقوع این نوع فرسایش جوی است.

این یافته‌ها نه‌تنها نظریه‌های قبلی درمورد علت سرد و خشک شدن مریخ را قبول می‌کنند، بلکه نشان خواهند داد اسپاتِرینگ به گمان زیادً از زمان‌های زیاد دور فعال بوده و عامل مهم از دست رفتن قسمت بسیاری از جو و آب سطحی این سیاره است؛ به‌اختصاصی در دوران ابتدایی که تابش فرابنفش خورشید زیاد نیرومندتر از امروز بوده است.

یافته‌های تازه حاصل تجزیه‌ و تحلیل ۹ سال داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط فضاپیمای مدارگرد MAVEN است؛ فضاپیمایی که از سال ۲۰۱۴ در مدار مریخ قرار دارد و به بازدید دقیق جو این سیاره مشغول است.