احتمالا فهمید شده باشید که بعد از یک شب کم‌خوابی، زیاد تر میل به خوردن شیرینی و غذاهای پرچرب دارید. اکنون یک متخصص مغز و اعصاب با اشاره به چندین پژوهش توضیح می‌دهد که خوردن این نوع غذاها بعد از کم‌خوابی فقطً به اراده شما بستگی ندارد، بلکه نتیجه تغییرات بیولوژیکی عمیقی است که در مغز و هورمون‌های شما رخ می‌دهد.

برخی از ما این چرخه را توانایی کرده‌ایم: یک شب بیدارماندن تا دیروقت و صبح روز سپس، حس خستگی و هوسی غیرقابل مقاومت برای غذاهای پرکالری. دانشیار مغز و اعصاب دانشگاه پیتسبورگ می‌گوید که این چرخه اتفاقی نیست. کم‌خوابی، حتی برای یک شب، سیستم‌های بیولوژیکی بدن را به طوری تحول می‌دهد که شما را به سمت غذایی ناسالم و درنهایت افزایش وزن سوق می‌دهد.

ربط بین کم‌خوابی و خوردن غذاهای ناسالم

بدن ما اشتها را با دو هورمون کلیدی تنظیم می‌کند: گرلین (Ghrelin) که از معده ترشح می‌شود و سیگنال گرسنگی را صادر می‌کند و لپتین (Leptin) که از سلول‌های چربی آزاد می‌شود و به مغز مطلب سیری می‌دهد. تحقیقات مشخص می کند که حتی یک شب خواب ناکافی (کمتر از ۷ ساعت) کافی است تا سطح هورمون گرسنگی (گرلین) افزایش و سطح هورمون سیری (لپتین) افت یابد. نتیجه این عدم اعتدال هورمونی، حس گرسنگی زیاد تر و رضایت کمتر بعد از صرف غذاست.

تغییرات ناشی از کم‌خوابی فقط به هورمون‌ها محدود نمی‌شود. مطالعات تصویربرداری مغزی نشان داده‌اند که بعد از یک شب کم‌خوابی، اتفاقات زیر در مغز رخ می‌دهد:

• افت فعالیت قشر پیش‌پیشانی: این ناحیه مسئول تصمیم‌گیری‌های منطقی و کنترل تکانه‌ها است. با افت فعالیت آن، قوت «نه گفتن» به وسوسه‌ها تضعیف می‌شود.
• افزایش فعالیت مراکز پاداش: نواحی همانند آمیگدال و هسته اکومبنس که مسئول تشکیل انگیزه و حس لذت می باشند، در برابر دیدن غذاهای وسوسه‌انگیز زیاد فعال‌تر خواهد شد. به زبان ساده، مغز شما در حالت کم‌خوابی، هم زیاد تر هوس غذاهای ناسالم می‌کند و هم توانایی کمتری برای مقاومت در برابر این هوس‌ها دارد.

خواب برای تنظیم قند خون و متابولیسم نیز حیاتی است. حتی یک شب خواب ناکافی می‌تواند حساسیت بدن به انسولین را تا ۲۵ درصد افت دهد. این بدان معناست که بدن شما نمی‌تواند قند را به‌طور مؤثر از جریان خون به سلول‌ها منتقل کند. قند اضافی در خون، به گمان زیاد به چربی، به خصوص در ناحیه شکم، تبدیل می‌شود. این فرایند در درازمدت، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را به شدت افزایش می‌دهد. علاوه‌براین، کم‌خوابی سطح هورمون استرس (کورتیزول) را بالا می‌برد که خود این هورمون نیز علتذخیره زیاد تر چربی می‌شود.

خبر خوب این است که حتی یک یا دو شب خواب باکیفیت می‌تواند این صدمه‌ها را جبران کند و اعتدال را به بدن بازگرداند. به این علت، دفعه سپس که بعد از یک شب بد، اغاز به خوردن یک بین‌وعده ناسالم کردید، به یاد داشته باشید که این یک ضعف اراده نیست، بلکه یک عکس العمل بیولوژیکی به خستگی است. مؤثرترین راه برای شکستن این چرخه، نه رژیم‌های سخت و نه کافئین، بلکه یک خواب خوب شبانه است.