این روزها جنگ ایران و اسرائیل بر همه چیز سایه افکنده و تیتر مهم اخبار رسانه‌های گوناگون در سراسر جهان است. سپس از روزها درگیری، ایران چند روز پیش برای اولین بار از موشک‌های هایپرسونیک خود برای مقصد قرار دادن خاک اسرائیل منفعت گیری کرد. بدین بهانه تصمیم داریم شما را با دوربردترین و نیرومندترین موشک‌های حال حاضر جهان آشنا کنیم.

«در اصل، هر شیئی که با منظور برخورد به یک مقصد پرتاب شود، یک موشک است. به این علت، سنگی که به‌سوی یک پرنده پرتاب شود، یک موشک خواهد می بود.» این‌ تعریفی است که دانشمندان سازمان تحقیقات و گسترش دفاعی (DRD)، بیشترین نهاد تحقیقاتی نظامی هند، در شماره‌ای از مجله Popular Science & Technology در سال ۱۹۹۰، از موشک اراعه کرده‌اند. در عصر مدرن، موشک‌ها قادرند کاری فراتر از کشتن یک پرنده در محدوده پرتاب دست انسان انجام بدهند. برخی می‌توانند به هدفی در آن‌سوی قاره‌ها یا اقیانوس‌ها اصابت کنند.

موشک هایپرسونیک چه تفاوتی با موشک بالستیک دارد؟

نسخه Mod 6 از موشک R-36 روسیه (که با نام SS-18 «شیطان» شناخته می‌شود) از نظر تئوری می‌تواند از نیویورک برخاسته و هدفی را در پرت، استرالیا نابود کند. افزون بر آن، این موشک بالستیک قاره‌پیما (ICBM) توانایی حمل کلاهک هسته‌ای را نیز دارد؛ به این علت خطر هسته‌ای نیز وجود دارد. توان بالقوه ویرانگر موشک‌های امروزی، به‌اختصاصی با در نظر گرفتن منشأ ابتدایی آن‌ها، غیرقابل فکر است.

نخستین منفعت گیری مستند از موشک‌ها به نبرد کای‌فونگ‌فو در سال ۱۲۳۲ بازمی‌گردد، وقتی که چینی‌ها از تیرهای راکتی (موشک‌همانند) برای دفع حملات مغول‌ها منفعت گیری کردند. در عرض سه قرن، موشک‌ها داخل زرادخانه‌های ارتش‌های اروپا شدند. تحول بزرگ اما در اغاز قرن بیستم رقم خورد، وقتی که دانشمندان و محققانی چون رابرت گادارد و ورنر فون براون، مفهوم موشک‌های با پیشرانه مایع را نقل کردند.

مشهورترین نمونه از این نسل ابتدایی، موشک A4 (که بعدها با نام V2 شناخته شد) می بود که بر سر شهر لندن ریخته شد تا روال جنگ جهانی دوم را تحول دهد. بااین‌حال، حرف های می‌شود که این موشک سرآغاز عصر مدرن فضا نیز بوده است. گسترش موشک‌ها در دهه‌های سپس از جنگ جهانی دوم ادامه یافت و اکنون به نقطه‌ای رسیده‌ایم که می‌توانند هزاران کیلومتر را طی کرده و با دقتی مرگبار مقصد را نابود کنند. در ادامه این نوشته شما را با دوربردترین موشک‌های حال حاضر جهان آشنا می کنیم.

RS-28 Sarmat Satan II – روسیه

بر پایه پایگاه داده پروژه دفاع موشکی که توسط مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی نگهداری می‌شود، روسیه متنوع‌ترین زرادخانه موشک‌های بالستیک و کروز را در جهان دارد. دست‌کم شش موشک در زرادخانه این سرزمین وجود دارد که بردی بیشتر از شش هزار مایل (۹,۶۵۰ کیلومتر) دارند. در رأس آن‌ها موشک RS-28 Sarmat قرار دارد، که با نام SS-X-30 Satan II نیز شناخته می‌شود. این موشک، که حرف های می‌شود بردی بین ۶,۲۱۳ تا ۱۱,۱۸۴ مایل (۱۰,۰۰۰ تا ۱۸,۰۰۰ کیلومتر) دارد، نخستین‌بار در سال ۲۰۱۵ آزمایش شد و اکنون در خدمت نظامی ارتش روسیه قرار دارد.

قیاس موشک‌های بالستیک قاره پیمای RS-28 Sarmat و Minuteman III

بعد از پرتاب آزمایشی آن در سال ۲۰۲۲، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه ادعا کرد که این موشک قدرتمندترین موشک جهان است. به‌گزارش ABC News، پوتین در این باره او گفت: «این موشک هیچ شبیهی در جهان ندارد و برای زمان بسیاری هم نخواهد داشت.» ولادیمیر پوتین در مصاحبه‌ای دیگر با CNBC او گفت که این موشک سه‌مرحله‌ای با پیشرانه مایع قادر است از همه سامانه‌های ضد موشکی مدرن عبور کند. گزارش‌ها حاکی از آن است که این موشک می‌تواند بیشتر از دوازده کلاهک هسته‌ای جدا گانه و این چنین سرجنگی مافوق‌صوت گلایدری Avangard را حمل کند.

موشک سارمات که توسط دفتر طراحی موشک Makeyev ساخته شده، مطابق اظهار رسمی از سال ۲۰۲۳ در آماده‌باش رزمی قرار گرفته است. بااین‌حال، کارشناسان درمورد آمادگی واقعی آن و این چنین مقدار موجودی عملیاتی‌اش تردیدهایی نقل کرده‌اند. دلنشین آن‌که، آزمایش‌های بعدی این موشک با تأخیرها و مشکلات فنی روبه رو بوده‌اند. در اواخر سال ۲۰۲۴، تصاویر ماهواره‌ای نشان دادند که در پایگاه پرتاب آزمایشی این موشک در پایگاه فضایی پلستسک در شمال روسیه، صدمه‌های گسترده‌ای داخل شده است.

DF-41 – چین

در سال ۲۰۱۹، چین در رژه‌ای رسمی برای نخستین بار موشک قاره‌پیمای هسته‌ای Dongfeng-41 (DF-41) را به نمایش گذاشت و آن را قدرتمندترین موشک سرزمین معارفه کرد؛ با بردی در نزدیک به ۹,۳۲۰ مایل (۱۵,۰۰۰ کیلومتر). اخیراً، پرتاب آزمایشی این موشک بر فراز اقیانوس آرام در سال ۲۰۲۴، نگرانی‌های جهانی را درمورد افزایش توان هسته‌ای چین برانگیخته است. دلنشین آن‌که، فدراسیون دانشمندان آمریکایی با منفعت گیری از تصاویر ماهواره‌ای، آماده‌سازی‌های این موشک نسل تازه را چند هفته پیش از پرتاب شناسایی کرده می بود.

دانگ‌فنگ که به‌معنی «باد شرقی» است، قادر به حمل چندین کلاهک است. این موشک به‌راحتی می‌تواند هر جایی را در غرب، از جمله ایالات متحده، مقصد قرار دهد. مطابق گزارش ۱۸۲ صفحه‌ای وزارت دفاع آمریکا، موشک DF-41 می‌تواند به‌صورت سیار ریلی یا مستقر در سیلو پرتاب شود. این گزارش با گفتن «تغیرات نظامی و امنیتی مربوط به جمهوری خلق چین» قبول می‌کند که این موشک در حال منفعت گیری عملیاتی است.

در ادامه این گزارش آمده است: «در رژه ۲۰۱۹، مفسران تصریح کردند که دو تیپ رزمی برای این سامانه وجود دارد.» حرف های می‌شود DF-41 توان حمل محموله‌ای به وزن بیشتر از ۵,۵۰۰ پوند (۲,۴۹۵ کیلوگرم) را دارد و از سوخت جامد منفعت گیری می‌کند. این محموله می‌تواند شامل حداکثر ۱۰ کلاهک هسته‌ای جدا گانه (MIRV) باشد. بااین‌حال، مطابق گزارش ۲۱۲ صفحه‌ای فرد دیگر از وزارت دفاع ایالات متحده، هر موشک DF-41 در عمل زیاد تر از سه کلاهک نخواهد داشت. این چنین در این گزارش آمده که از زمان رونمایی عمومی در ۲۰۱۹، دو تیپ تجهیزبه این سامانه بوده‌اند.

Hwasong-15 / KN-22– کره شمالی

در سال ۲۰۱۷، کره شمالی با آزمایش دو موشک بالستیک دوربرد جهان را غافلگیر کرد. یکی از با اهمیت ترین آن‌ها موشک هواسانگ-۱۵ می بود که به‌صورت رسمی KN-22 نام دارد، با برد تقریبی ۸,۰۰۰ مایل (۱۲,۸۷۰ کیلومتر). این موشک دو مرحله‌ای با سوخت مایع، نخستین‌بار در همان سال آزمایش شد و دومین پرتاب آن در سال ۲۰۲۲ انجام گرفت. به‌نقل از گزارش‌های داخلی که NPR آن‌ها را مرور کرده، این موشک می‌تواند «کلاهک زیاد بزرگ و سنگینی» حمل کند که قادر به اصابت به کل سرزمین مهم آمریکا است.

کره شمالی مدعی است که موشک هواسانگ-۱۵ را با منفعت گیری از پرتابگر مونتاژشده داخلی (TEL) پرتاب کرده است. وجود این پرتابگر نیز حیاتی است، چون امکان پرتاب موشک از مکان‌های غیرقابل پیش‌بینی را فراهم می‌کند، بر خلاف پرتابگرهای ثابت در سیلو. بااین‌حال، کارشناسان بسیاری درمورد توانایی حمل کلاهک هسته‌ای توسط این موشک ابراز تردید کرده‌اند.

اتحادیه دانشمندان دلواپس در گزارشی درمورد این موشک حرف های است: «با دقت به افزایش برد، به‌نظر می‌رسد که از یک کلاهک همانند‌سازی‌شده سبک منفعت گیری شده است. اگر این درست باشد، مشخص می کند که این موشک توان حمل کلاهک هسته‌ای در این فاصله را ندارد، چون این چنین کلاهکی سنگین‌تر خواهد می بود.» با این حال، کارشناسانی همانند مایکل المان، گرداننده وبلاگ معتبر ۳۸ North، نظری متفاوت دارند.

المان بر پایه تخمین اندازه و وزن می‌گوید که هواسانگ-۱۵ می‌تواند «یک سلاح هسته‌ای با اندازه متوسط را به هر شهری در سرزمین مهم آمریکا رساند.» سازمان اتحاد دفاع موشکی نیز با استناد به اندازه و سیستم موتور ژیروسکوپی دو مرحله‌ای آن، نسبت به توانمندی حمل کلاهک هسته‌ای این موشک ابراز نگرانی کرده است.

Minuteman III (LGM-30G) – ایالات متحده آمریکا

موشک LGM-30G Minuteman III یک افسانه زنده در دوران مدرن است، چون نزدیک به نیم قرن است که در خدمت باقی مانده و می‌تواند کلاهک هسته‌ای را تا مسافت ۸,۰۰۰ مایل (نزدیک به ۱۲,۸۷۰ کیلومتر) پرتاب کند. این موشک قاره‌پیما که از سیلو پرتاب می‌شود، با پیشرانه جامد سه‌مرحله‌ای به پرواز درمی‌آید و قادر به حمل کلاهک هسته‌ای W78 با قدرتی بیشتر از ۳۰۰ کیلوتن تی‌ان‌تی است. ایالات متحده تقریباً ۴۰۰ فروند از این موشک‌ها را در زرادخانه خود نگه می‌دارد.

بر پایه فرهنگ واژگان وزارت دفاع آمریکا، LGM یک کد رمز است که در آن سخن L به معنی پرتاب از سیلو، G برای دعوا زمینی، و M به معنی موشک هدایت‌شونده است. این موشک‌ها توسط فرماندهی جهانی نیروی هوایی آمریکا اداره شده و در سیلوهای زیرزمینی نگهداری خواهد شد؛ جایی که خدمه مستقیماً با رئیس‌جمهور و وزیر دفاع در ربط می باشند.

در صورتی که ربط با مرکز فرماندهی زمینی قطع شود، هواپیمای کنترل پرتاب هوایی E-6B فوراً کنترل این موشک‌ها را در اختیار می‌گیرد تا دستورات ملزوم را اجرا کند. در زمان پرتاب، این موشک با سرعتی نزدیک به ۲۳ ماخ به پرواز در می‌آید و با داشتن پیشرانه سه‌مرحله‌ای، در رده تسلیحات مافوق‌صوت قرار می‌گیرد. ارتقاءهای بسیاری طی سال‌ها روی این سامانه انجام شده و مطابق اظهار وزارت دفاع ایالات متحده، محصول «تقریباً ۶۰ سال ارتقاء فناوری مستمر» است.

ایالات متحده تصمیم دارد سامانه موشکی Minuteman را از سال ۲۰۲۹ با تسلیحات گسترش یافتهتری جانشین کند. بعد از توقف گسترش تسلیحات هسته‌ای تازه در آمریکا، موجودی کلاهک W78 تحت برنامه افزایش عمر قرار گرفت و از سال ۲۰۳۰ جایگزینی آن اغاز می‌شود.

DF-5A – چین

موشک DF-5A چین یک موشک بالستیک قاره‌پیماست که از نظر برد با نمونه آمریکایی‌اش برابری می‌کند: ۸,۰۰۰ مایل (نزدیک به ۱۲,۸۷۰ کیلومتر). این موشک برای نخستین بار در سال ۱۹۸۱ به کار گرفته شد و قادر است نزدیک به ۱۰ کلاهک را با توان کلی ۴ تا ۵ مگاتن حمل کند. این سلاح دوبخشی با سوخت مایع، به‌طور رسمی با نام CSS-4 Mod 2 شناخته شده و از سیلو پرتاب می‌گردد. مطابق گزارشی از بولتن دانشمندان هسته‌ای، موشک DF-5A در طول سال‌ها ارتقاءهای بسیاری دریافت کرده تا توانایی حمل کلاهک‌های بیشتری را داشته باشد.

برای نمونه، این موشک دوربرد چینی اکنون قادر به حمل سامانه‌های ورودی مجزای مقصد‌گیری‌شونده (MIRV) است. موجودی ملی این موشک نزدیک به ۲۰ فروند تخمین زده می‌شود. در حالی‌که نسخه مهم DF-5A تنها یک کلاهک هسته‌ای حمل می‌کرد، نسخه‌های بعدی همانند DF-5B توانایی حمل چندین کلاهک و این چنین طعمه‌ها یا سامانه‌های نفوذ به سامانه‌های دفاعی را دارا می باشند.

گزارش‌ها درمورد ظرفیت دقیق موشک DF-5A یکسان نیستند؛ برخی می‌گویند این موشک می‌تواند تا سه کلاهک حمل کند و برخی دیگر این عدد را هشت کلاهک ذکر کرده‌اند. از نظر حالت عملیاتی، حرف های می‌شود DF-5A از سال ۲۰۱۰ در حالت آماده‌باش کامل قرار داشته و تشکیل آن نیز ادامه دارد.

در سال ۲۰۱۵، چین نسخه بزرگ‌تر و قدرتمندتری از پلتفرم موشکی دانگ‌فنگ-۵ را به نمایش گذاشت. نسخه DF-5B می‌تواند بین چهار تا هشت کلاهک هسته‌ای با دقتی در نزدیک به ۳۰۰ تا ۵۰۰ متر شلیک کند. دو سال سپس، گزارش شد که چین نسخه DF-5C را گسترش داده که توانایی حمل ۱۰ کلاهک هسته‌ای را دارد؛ که در بین بیشترین تعداد کلاهک ممکن برای هر موشک قرار می‌گیرد.

چند نمونه قوی دیگر از دوربردترین موشک‌های جهان

در دوران مدرن، موشک‌های بالستیک قاره‌پیما (ICBM) نه‌تنها بر سر برد، بلکه بر سر توانایی حمل کلاهک نیز با هم رقابت می‌کنند. تا چندی پیش، رقابت زیاد تر بر سر دستیابی به بیشترین برد ممکن می بود. برای مثال، موشک آمریکایی Titan II بردی حیرت‌انگیز در نزدیک به ۹,۳۲۰ مایل (۱۵,۰۰۰ کیلومتر) داشت. نخستین پروازهای آزمایشی این موشک در سال ۱۹۶۲ انجام شده و یک سال سپس داخل خدمت گردید.

این موشک با منفعت گیری از سوخت مایع دمای اتاق پرتاب می‌شد، که زمان آماده‌سازی آن را افت می‌داد. توانایی حمل کلاهک W-53 با قوت ۹ مگاتن از ویژگی‌های بارز این موشک می بود. در رتبه‌ای مقداری پایین‌تر، موشک Trident D5 قرار دارد که بردی در نزدیک به ۷,۴۵۰ مایل (۱۱,۹۸۵ کیلومتر) دارد و هم‌اکنون در ایالات متحده و بریتانیا در حال منفعت گیری است. موشک RS-20V (SS-18 Satan) روسیه نیز از نظر برد با این موشک برابری می‌کند.

از نظر تعداد و تنوع موشک‌های با برد بیشتر از ۶,۰۰۰ مایل (۹,۶۵۰ کیلومتر)، روسیه، چین و کره شمالی در صدر می باشند. چین دست‌کم هفت موشک بالستیک دارد که از این مرز شدت عبور می‌کنند، و همه انها زیرمجموعه خانواده DF می باشند. اگرچه حالت عملیاتی برخی از آن‌ها هم چنان نامشخص است، اما حرف های می‌شود زرادخانه کره شمالی نیز شامل چندین موشک از خانواده هواسانگ است که به این رکورد دست یافته‌اند.

زرادخانه موشکی روسیه از نظر موشک‌هایی که می‌توانند از این اغاز عبور کنند، شامل RS-18 (SS-19 Stiletto)، سه نسخه از RS-12M Topol، SS-24، و RS-24 Yars (SS-27 Mod 2) است. این چنین گزارش شده که هند در حال گسترش موشک Agni VI است که به‌زودی به باشگاه بردهای قاره‌پیما خواهد پیوست.

۱۰ فروند از قدرتمندترین و ترسناک ترین موشک های بالستیک قاره پیمای جهان