به گزارش خبرنگار فرهنگی ، چندی پیش در دو گزارش مفصل به بازدید مدل تازه قیمت‌گذاری اشتراک‌های پلتفرم فیلیمو پرداختیم. این تغییرات با بازتاب‌های گسترده و عکس العمل‌های متغیری در بین کاربران و کارشناسان همراه شد. با اهمیت ترین مسئله در این بین، اراعه‌ی اشتراک بدون تبلیغ با قیمتی زیاد بالا می بود؛ کاری که با اعتراض شدید کاربران روبه رو شد، چرا که تعداد بسیاری اعتقاد دارند حتی در اشتراک‌های معمولی نیز نباید تبلیغات نمایش داده شود. مسئله‌ای که بر پایه آیین‌نامه‌های ساترا، نمایش تبلیغات در حساب‌های اشتراکی به صراحت ممنوع شده است.

قیمت‌گذاری غیرمنطقی اشتراک‌ها در شرایط اقتصادی جاری

فیلیمو مدل اشتراک بدون تبلیغ خود را با قیمت سه‌ماهه ۸۴۸ هزار تومان اراعه کرده؛ این در حالی است که اشتراک معمولی آن با تبلیغات، قیمتی در نزدیک به ۴۹۸ هزار تومان دارد. در شرایط اقتصادی جاری، این چنین نرخ‌هایی برای قسمت بزرگی از مخاطبان سنگین و غیرمنطقی به نظر می‌رسد. مسئله قابل دقت دیگر این که حتی در اشتراک‌های معمولی، پیش از پخش هر محتوا تبلیغات مختصر ۵ تا ۱۲ ثانیه‌ای پخش می‌شود؛ در حالی که تا پیش از این، این چنین مدل اشتراکی اختصاصی (پریمیوم) با ممنوعیت تبلیغات در ایران وجود نداشت.

فیلیمو این مدل تازه اشتراک بدون تبلیغ را تحت گفتن پریمیوم معارفه کرده؛ اما بازدید‌ها مشخص می کند که حتی در این اشتراک نیز تبلیغات بنری درون محتوا، تبلیغات پیش‌نمایش و برخی تبلیغات جعلی (همانند بنرهای درون سناریو) وجود دارد. این نوشته خلاف مقررات سفت و سختی است که سقف نمایش تبلیغات را در سرویس‌های اشتراکی دو عدد تعیین کرده (یک تبلیغ قبل از برنامه و یکی در وسط آن). اما در عمل، تعداد تبلیغات بیشتر از این سقف است و نوعی بی‌نظمی در اجرای دستورالعمل‌ها دیده می‌شود.

کیفیت و امکانات اشتراک پریمیوم در قیاس با استانداردها

علاوه بر این، کیفیت عکس و امکاناتی همانند تعداد تماشای همزمان چند آی‌پی در اشتراک پریمیوم تفاوت چشمگیری با دیگر سرویس‌ها ندارد؛ در حالی که انتظار می‌رود این چنین اشتراکی، نه تنها تبلیغات را حذف کند، بلکه امکانات برتری نیز اراعه دهد. ملزوم به ذکر است که قانون الزام به وجود گزینه رد تبلیغات وجود ندارد، اما نمایش اجباری تبلیغات و محدودیت‌های حاضر، بر پایه بند ۳۸ آیین‌نامه ارتباطات تجاری ساترا مغایرت دارد.

این نوشته از سوی انجمن صنفی وی‌او‌دی‌ها نیز پیگیری شده است و محمدمهدی عسگرپور، دبیر این انجمن، در او مباحثه با تسنیم خبرداد که بازدید دقیق این مسائل در دستور کار قرار دارد. با این حال، تا بحال جواب شفافی درمورد نتایج این پیگیری‌ها انتشار نشده است. خبرگزاری تسنیم آمادگی دارد تا عکس العمل‌های رسمی فیلیمو و انجمن وی‌او‌دی‌ها را منعکس کند.

برای فهمیدن بهتر حالت، قیاس‌ای مختصر با پلتفرم جهانی نتفلیکس سودمند است؛ جایی که سه نوع اشتراک مهم وجود دارد:

پایه با تبلیغات (Basic with Ads): ماهانه ۶.۹۹ دلار، نسخه پایه با تبلیغات محدود و امکانات اولیه (معادل نزدیک به ۶۳۰ هزار تومان با دلار ۹۰ هزار تومان).

پایه بدون تبلیغ (Basic): ماهانه ۸.۹۹ دلار، نسخه بدون تبلیغات و امکانات بهتر (نزدیک به ۸۱۰ هزار تومان با دلار ۹۰ هزار تومان).

استاندارد (Standard): ماهانه ۱۵.۴۹ دلار، کیفیت بالاتر و امکان پخش همزمان در چند دستگاه (نزدیک به ۱.۳۵ میلیون تومان با دلار ۹۰ هزار تومان).

پریمیوم (Premium): ماهانه ۱۹.۹۹ دلار، بیشترین سطح با کامل‌ترین امکانات و کیفیت عکس عالی (نزدیک به ۱.۸ میلیون تومان با دلار ۹۰ هزار تومان).

تفاوت بنیادین نتفلیکس با پلتفرم‌های نمایش‌خانگی در شفافیت خدمات و قیمت‌گذاری است؛ به طوری که کاربران در ازای هزینه پرداختی، توانایی‌ای واقعی، بدون تبلیغ و کاملاً شفاف دریافت می‌کنند.

این چنین، تنوع و گستردگی محتوایی که هر سرویس اراعه می‌دهد، نقش مهمی در قیمت اشتراک دارد. سرویس‌هایی که محتوای بین‌المللی گسترده و در ژانرهای متنوع اراعه می‌کنند، طبیعی است که قیمت بالاتری داشته باشند و خدمات بهتری اراعه کنند. نتفلیکس، به علت مجوزهای معتبر و استانداردهای جهانی، اجازه نمی‌دهد که قیمت‌گذاری به شکلی غیرمنصفانه و غیرشفاف انجام شود.

از نظر دیگر، درآمدهای میلیاردی فیلیمو از محل تبلیغات، با سوال‌ها و ابهامات جدّی همراه شده است. برای نمونه، تنها تبلیغات سریال پرمخاطب «زخم کاری» نزدیک به ۹ میلیارد تومان درآمد برای این پلتفرم به همراه داشته؛ رقمی قابل دقت که از تنها ۱۸۰ ثانیه تبلیغ در ۱۵ تکه سریال به‌دست آمده است. این تنها بخشی از ماجراست؛ فیلیمو علاوه بر تبلیغات ویدئویی، از روشهایی چون تبلیغات بنری، کلیکی، همسان و حتی تبلیغات درون‌محتوایی نیز کسب درآمد می‌کند. در مواردی، هزینه برخی از این تبلیغات تا ۷۰ میلیون تومان برای هر ثانیه برآورد شده است. (این رقم های پیشتر در فضای رسانه نقل شده است.)

با این حال، کاربران، رسانه‌ها و نهادهای صنفی، انتقادات گسترده‌ای را نسبت به این رویکرد نقل کرده‌اند. تعداد بسیاری بر این باورند که این چنین سیاست‌هایی نه‌تنها غیرمنطقی و ناعادلانه‌اند، بلکه جهت افت مطمعن عمومی و حتی دامن‌زدن به تمایل برخی کاربران به منفعت گیری غیرقانونی از محتوا خواهد شد.

لزوم ورود جدی ساترا به نوشته قیمت‌گذاری و تبلیغات

در این چنین شرایطی، انتظار می‌رود سازمان تنظیم مقررات صوت و عکس فراگیر در فضای مجازی (ساترا) به این نوشته ورود جدّی کند؛ چه در عرصه قیمت‌گذاری اشتراک‌ها و نمایش آنلاین آثار با هزینه‌های سنگین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومانی، و چه در خصوص تبلیغات بی‌ضابطه، چه در ابتدای هر فیلم و سریال، و چه در جریان پخش، از طریق بیلبوردهای جعلی و تبلیغات درون‌محتوایی نامشخص.

این موارد باید به‌طور دقیق، مستمر و شفاف در دستور کار قرار گیرد، چرا که قانونمند شدن فضای پلتفرم‌ها، هم از منظر حمایتاز حقوق کاربران، و هم برای نگه داری مطمعن عمومی، ضرورتی انکارناپذیر است.

فراتر از بخشنامه؛ لزوم تدوین دستورالعمل‌های دقیق‌تر و نظارت مؤثر

ورود نهاد ناظر، فقطً در قالب نگارش بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های کلی نباید باقی بماند؛ ملزوم است ساترا با منفعت گیری از مطالعات تطبیقی و بین‌المللی، دستورالعمل‌های دقیق‌تری را طراحی و مصوب کند. این چنین، ابزارهای نظارتی و اقتصادی در اختیار این سازمان باید گسترش اشکار کند تا امکان اجرای مؤثرتر سیاست‌ها و نظارت بر کارکرد پلتفرم‌ها فراهم شود.

اگر مجامع رسمی و اتحادیه‌های صنفی داخل این عرصه نشوند، این چنین رفتارهایی به بدعتی ناگوار بدل خواهد شد و در دیگر بسترها نیز ترویج می‌یابد. ساترا، به‌گفتن نهاد مسئول در حفاظت و صیانت از حقوق مادی و معنوی کاربران، مدام بر اهمیت نگه داری حقوق مخاطب پافشاری کرده است. تعداد بسیاری از فعالان پلتفرم‌های داخلی که خواهان پیشرفت و همسویی با استانداردهای جهانی می باشند، اعتقاد دارند حقوق مخاطب نباید محدود به نوشته قیمت‌گذاری باشد؛ چون پلتفرم‌های بین‌المللی، این قضیه را با دقت و حساسیت بیشتری جستوجو می‌کنند.

اگر فرآیند تصویب قانون ساترا که در مجلس شورای اسلامی به تعویق افتاده، هرچه سریع تر به نتیجه برسد، حقوق مادی مخاطبان در حوزه پلتفرم‌های داخلی نیز بهبود خواهد یافت. تا بحال ساترا در حوزه محتوایی سخت‌گیری‌هایی به عمل آورده و اجازه انتشار کردن محتوای غیراخلاقی و ناسازگار با خانواده‌ها را نداده است؛ سیاست‌هایی که جهت توقف یا تعلیق برخی آثار شده است.

نگاهی به مصوبه شورای عالی فضای مجازی درمورد تعرفه‌گذاری ترافیک و تسهیم درآمد

با این حال، در این نوشته خاص ملزوم است نگاهی دقیق به مصوبه تازه شورای عالی فضای مجازی بیندازیم؛ مصوبه‌ای که درمورد سیاست‌ها و الزامات تعرفه‌گذاری ترافیک شبه و تسهیم درآمد محتوا است و در ۲۳ بهمن سال قبل تصویب و خردادماه امسال ابلاغ شده است. بر پایه این مصوبه، درآمد هنگفتی که از مصرف ترافیک اینترنت کاربران توسط اپراتورهای همراه اول، ایرانسل و رایتل حاصل می‌شود، باید بین تولیدکنندگان محتوا ـ همان پلتفرم‌ها ـ تقسیم شود. این درآمد سالانه نزدیک به ۲۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.

اما سوال اساسی این است که چرا با وجود این چنین درآمدهای کلان و امتیاز تسهیم ترافیک، فیلیمو و دیگر پلتفرم‌ها هم چنان قیمت اشتراک‌ها را تا این حد بالا نگه می‌دارند؟ به عبارتی، عملاً هم از اپراتورها درآمد دریافت می‌کنند و هم از کاربران خود! حداقل انتظار این است که این روال به‌صورت منظم، شفاف و با ضوابط اشکار ادامه یابد و نهادهای تنظیم‌گر همچون ساترا، نقش مؤثری در قیمت‌گذاری اصولی ایفا کنند تا بار دیگر جیب مخاطبان به بازی گرفته نشود.

انتهای مطلب/