به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

دهم اکتبر (۱۸ مهرماه) در سطح بین‌المللی تحت گفتن «World Mental Health Day» گرامی داشته می‌شود. شعار امسال این روز «دسترسی به خدمات سلامت روان در مشکلاتها و شرایط اضطراری» (Access to Services – Mental Health in Catastrophes and Emergencies) است. شعار سال جاری از آن جهت اهمیتی دوچندان برای ما دارد، که ایران از جمله کشورهایی است که بیشتر از ۹۰ درصد جمعیت آن در معرض خطر زلزله و دیگر بلایای طبیعی قرار دارند.

تنها در دو دهه تازه، حوادثی چون زلزله بم و کرمانشاه، هزاران نفر را داغدار و صدها هزار نفر را با صدمه‌های روانی پایدار روبه رو کرده است. علاوه بر این، مشکلاتهای اجتماعی و انسانی نظیر فشارهای اقتصادی، تحریم‌ها، همه‌گیری کرونا، آلودگی هوا، و حالت جنگی – اضطراری همراه  با روبه رو  با بمباران و جنگ حقیقی، سختی روانی مضاعفی را بر جامعه تحمیل نموده است. آمارهای ملی پیش از این مشکلاتها نشان‌دهنده‌ی ابتلای نزدیک به ۲۵ الی ۲۹ درصد از جمعیت به یکی از اختلالات روان‌پزشکی بوده است. تحقیقات مؤید آن است که بعد از مشکلاتها، ناظر افزایش دیدنی افسردگی، اضطراب و به اختصاصی اختلال استرس بعد از سانحه (PTSD) در بین شهروندان هستیم.

با این وجود همانند الگوی جهانی ما هم چنان ناظر نابرابری و محدودیت در دسترسی به خدمات سلامت و تحقق الگوی پوشش همگانی خدمات سلامت روان هستیم. در تعداد بسیاری از مناطق شهری و به اختصاصی روستایی، در قسمت دولتی خدمات روان‌پزشکی و روان‌شناسی یا در دسترس نیستند یا با هزینه‌ای به نسبت بالا اراعه می‌شود. هم چنان که سطح آگاهی عمومی درمورد الزام مراجعه به خدمات سلامت روان پایین است و انگ اجتماعی تا این مدت سد بزرگی در مسیر درمان می‌باشد.

نوشته حایز اهمیت دیگر آن است که ساختار آموزشی رشته‌های روان‌شناسی، روان‌پزشکی، مددکاری اجتماعی و مشاوره در تعداد بسیاری از مؤسسات، تا این مدت ظرفیت و رویکرد  جامع تخصصی برای روبه رو با بحران را ندارد. نیروهای فعال در عرصه  ارایه خدمات سلامت روان، غالباً در عرصه مداخلات روان‌تروما، روان‌حمایتدر بحران و مدیریت اجتماعی آموزش کافی ندیده‌اند.

در این راستا و برای تحقق شعار امسال و جواب به این چالش‌ها، انجمن علمی روان پزشکان ایران  معتقد است ملزوم است مساله‌ی ادغام سلامت روان در برنامه‌ی ملی مدیریت بحران به طور جدی‌تری مورد نظر قرار گیرد، و تلاش‌های شکل‌گرفته در دو دهه‌ی قبل به اختصاصی بعد از زلزله‌ی بم، ارتقا یابد. در این راستا ملزوم است به گفتن نمونه، در هر پروژه‌ی بازسازی بعد از زلزله، و سیل یا  در حالت‌های اجتماعی همانند جنگ و همه‌گیری، مساله‌ی بازیابی سلامت روانی-اجتماعی جامعه به گفتن برتری برداشت شود.

نوشته گسترش زیرساخت‌ها و افزایش دسترسی عادلانه، حوزه‌ی فرد دیگر است که ملزوم است مورد نظر باشد.  ملزوم است دولت، نقاط محروم و روستایی را در برتری قرار داده و مراکز سلامت روان را گسترش دهد، مطرح‌هایی برای پوشش بیمه‌ای خدمات روان‌شناختی تصویب نماید، و زیرساخت‌های فنی، قانونی و تدارکاتی مناسب را برای مدل‌های ترکیبی خدمات حضوری و مجازی را در نظر بگیرد.

تحکیم آموزش و تخصص‌گرایی در حوزه سلامت روان بحران، از دیگر موضوعات قابل دقت است. به گفتن نمونه ملزوم است سرفصل‌های دانشگاهی رشته‌های مرتبط بازنگری شود تا مداخلات روان‌شناختی بعد از سانحه، حمایتروانی- اجتماعی و مدیریت بحران در آن گنجانده شود.

همه این عمل های بدون عنایت به افزایش آگاهی عمومی و افت انگ سودمند منفعت نخواهد می بود. در عین حال پژوهش، پایش و ارزشیابی مداوم ما را از پیمودن صحیح مسیر آگاه می کند، و امکان شناخت نقاط ضعف و زمان‌ها  فراهم می شود. اصرار داریم  مدام ملزوم است نتایج اجرای برنامه‌های مداخلاتی به طور شفاف انتشار و بازخورد دریافت شود.

انجمن علمی روان‌پزشکان ایران همایش سالانه‌ی خود را به سنت سالانه در هفته‌ی سلامت روان (۱۹ تا ۲۵ مهرماه ۱۴۰۴) و از تاریخ ۲۲ تا ۲۵ مهرماه ۱۴۰۴ در مرکز همایش‌های بیمارستان میلاد تهران برگزار می‌کند. انجمن در سال جاری در کنار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از شراکت کنندگان مهم در تدوین و اجرای برنامه‌های این هفته در سرزمین است.

معتقدیم بی‌توجهی به سلامت روان در مشکلاتها، جامعه را در برابر فرسودگی و ناامیدی صدمه‌پذیر می‌کند. در روبه رو، دقت علمی، انسانی و سازمان‌یافته به آن، می‌تواند بنیان جامعه‌ای تاب‌آور و امیدوار را شکل دهد.

دکتر سید وحید شریعت

رییس انجمن علمی روان‌پزشکان ایران

۱۸ مهرماه ۴۰۴